6 Şubat: 'İhmaller ve rant politikaları felaketi derinleştirdi'

DİSK, KESK, TMMOB ve TTB Bursa Bileşenleri, 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş-Hatay depremlerinin yıl dönümünde bir basın açıklaması yaparak, depremin büyük bir toplumsal felakete dönüşmesinin nedeninin iktidarın rant odaklı politikaları olduğunu vurguladı.

Bursa Akademik Odalar Birliği'nde (BAOB) gerçekleştirilen basın açıklaması, TMMOB Bursa İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Murat Korkut tarafından okundu. 

Açıklamada, Türkiye’nin aktif deprem kuşağında yer almasına rağmen, bilimin ve mühendislik gerekliliklerinin göz ardı edildiği belirtildi. 1999 Marmara Depremi’nden sonra alınması gereken önlemlerin yeterince uygulanmadığı, yapı denetim sisteminin ticarileştirilerek denetimsizliğin yaygınlaştırıldığı ifade edildi.

Yetkililerin imar ve yapı denetimi kanunlarında yaptığı değişikliklerle meslek odalarının yetkilerinin sınırlandığına dikkat çekilen açıklamada, şehir planlamasında bilimsel yaklaşımın terk edilerek rant odaklı kararların alındığı vurgulandı. Deprem sonrası yapılan müdahalelerde liyakatsiz kadroların etkisiz kaldığı ve imar aflarının yapı stokunu daha da riskli hale getirdiği belirtildi.

Deprem bölgesinde 680 bin konut yapılacağı vaadine rağmen, iki yıl içinde ancak 201 bin 431 konutun tamamlandığına işaret edilen açıklamada, depremzedelerin halen barınma sorunlarıyla mücadele ettiği dile getirildi.

Açıklamada, depremlere karşı bilimsel ve kamusal bir yaklaşımın benimsenmesi gerektiği vurgulanarak şu talepler sıralandı:

"Depremlere karşı önlemler bütünlüğünü, güvenli yapılaşmayı, halkın nitelikli yaşam ve doğal çevre hakkı ile kamusal denetimi dışlayan piyasacı rantçı yaklaşım reddedilmelidir.

Depremle ilgili tüm kurum ve kuruluşlar, ilgili Meslek Odaları ve bilim çevreleriyle ilişkilendirilerek liyakat-uzmanlık temelinde yeniden yapılandırılmalıdır.

Yapı denetimi uygulamasını yönlendiren kararlar ilgili bütün kurum ve kuruluşların katılımıyla oluşturulmalı; imar, yapı, dönüşüm, yapı denetim, afet yasaları TMMOB’ye bağlı ilgili Odalar, bilim çevreleri ve ilgili tüm kesimlerin katılımıyla düzenlenmeli; bu kuruluşlar mevzuat süreçlerinin asli unsurları olarak tanınmalı, üyelerinin eğitim ve belgelendirilmesi ile sicillerinin tutulması Meslek Odalarınca yapılmalıdır.

Yapı Denetim Kanunu’nun ticari yapı denetim şirketi modeli yerine uzmanlık ve etik niteliklere sahip yapı denetçilerinin etkinliğini ve Meslek Odalarının sürece etkin katılımını sağlayacak bir planlama, tasarım, üretim ve denetim modeli benimsenmelidir.

Doğalgaz, elektrik, ısıtma kazanları, jeneratörler ve gaz tesisatları için erken uyarıcı ve gaz/akım kesici sistemler uygulanmalı, denetimleri Meslek Odalarınca yapılmalıdır.

Okullar, hastaneler başta olmak üzere kamu yapılarının depreme karşı güvenli olup olmadıklarının uzman mühendisler tarafından tespitinde TMMOB’ye bağlı ilgili Odalar mutlaka yer almalıdır.

Endüstriyel tesislerin güvenlik ve birbirlerine yakınlık-uzaklık mesafelerine dair gerekli çalışmalar yapılarak standartlar ve uyulması gereken koşullar imar mevzuatına yansıtılmalı; sorunlu alanlar “yapı yasaklı alan” ilan edilmelidir.

Bir daha asla imar affı yapılmamalıdır.

Halkı mülksüzleştiren, borçlandıran ve kent dışına iten kentsel dönüşüm ile yeni rant projelerine yol açan “rezerv alan”, “acele kamulaştırma” vb. uygulamalara son verilmeli, dönüşüm gerekliliklerinde kamu her açıdan yükümlülük üstlenmeli ve yerindelik esas olmalıdır."