Seçim sonuçlarına genel bir bakış

“Tarihi” olarak tanımlanan bir seçimi daha geride bıraktık. Çünkü Türkiye’de her seçim tarihi bir dönüm noktası olarak tanımlanır. Tarihi önemi ise seçimden sonra ortaya çıkacak icraatlarla anlaşılır.

Milletvekili seçimlerinin galibi her ne kadar Cumhur İttifakı ise de oy kaybına uğrayan AK Parti, yükselen ise milliyetçilik oldu.

Neden milliyetçilik?

Çünkü seçim öncesi yapılan anketlerde oy oranı yüzde 7 barajı dolaylarında, hatta altında çıkan MHP seçim öncesi tahminlerin üzerinde bir oya ulaşarak bir önceki seçimde aldığı oyu biraz artırdı ve 49 olan vekil sayısını 50'ye çıkardı. Daha önce MHP'de siyaset yapan Sinan Oğan beklenmedik bir çıkışla cumhurbaşkanı seçiminde yüzde 5,2 oy alarak ikinci tur için kilit bir rol üstlendi.

Bursa’da bir vekil çıkaracağı, hatta onun bile tehlikede olduğu tahminleri yapılan MHP iki bölgeden birer vekil çıkararak 2018’deki vekil sayısını korudu. Böylece Ülkü Ocakları eski Genel Başkanı Sinan Ateş’in öldürülmesinin de MHP’de bir oy kaybı yaratmadığı görüldü.

Aynı ideolojik kökenden gelen İYİ Parti ve MHP ile Zafer Partisi’nin aldığı oyları topladığımızda yüzde 23’e ulaşıyor. ATA İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı Sinan Oğan’a verilen yüzde 5,2 oyu da bu bağlamda dikkate alınca milliyetçi dalga daha iyi görülüyor.

Bu sonuçlarda kuşkusuz Erdoğan, Bahçeli ve Soylu başta olmak üzere Cumhur İttifakı’nın kullandığı dil ile Ümit Özdağ'ın Zafer Partisi'nin sığınmacılar üzerinden yürüttüğü politika etkili oldu.

HDP ve PKK üzerinden Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu ve Millet İttifakı’nı hedef alan, “Kandil’den talimat alıyorlar”, “Bebek katili Apo’yu serbest bırakacaklar”, “Selo’yu serbest bırakacaklar”, “Özerklik verecekler” sözleri ile “Bunlar LGBT’ci”, “Erkek erkeğe evlilik olacak” gibi hatta Süleyman Soylu’nun daha ileri giderek söylediği “hayvanla evlilik” gibi ifadelerin bu yükselişte payı var. Bu propaganda yöntemi özellikle Türkiye’nin iç bölgelerinde etkili oldu.

Milliyetçi dalga yükselirken, AKP’nin 2018 Seçimlerinde aldığı 42,56'dan oy yüzde 35,58'e düştü. Yani yaklaşık 7 puan gerileme var. Bu düşüşe bağlı olarak 295 olan milletvekili sayısı da 29 azalarak 266'ya indi. Yani Erdoğan ile birlikte partisinin oyunda da düşüş var.

CHP, 24 Haziran 2018'de aldığı yüzde 22,65 oyu 3,42 artırarak yüzde 26,07’ya yükseltti. Bu artış daha önceki seçimlerde yüzde 10 barajı nedeniyle HDP’ye giden oyların geri gelmesi olarak okunabilir. Çünkü HDP’nin 2018’de yüzde 11.70 olan oy oranı bu seçimde yüzde 8.81’e düştü. CHP listelerinden seçime giren Saadet, DEVA, Gelecek ve Demokrat Parti’nin katkısı var ama bu katkının ne kadar olduğu seçim çevrelerinde yapılacak ayrıntılı bir çalışma ile tahmin edilebilir. Ama bunun dişe dokunur bir oy olmadığına kuşku yok. Çünkü bu partilerin seçmenlerinin önemli bölümünün eli oy verirken CHP’ye gitmedi! Nasıl olsa adayları CHP listelerinde garanti yerlere de konulmuştu.

Ayrıca Muharrem İnce’nin Memleket Partisi’nin aldığı yüzde 1’e yakın oyun çoğunun da CHP’den giden oylar olduğunu hesaba katmak gerekir. Saadet, DEVA ve Gelecek partilerinin seçilecek yerlere konulan bazı adaylarına yönelik tepkilerin CHP’de az da olsa oy kaybına neden olduğu söylenebilir. Bu sonuçlarla CHP'nin milletvekili sayısı da 2018’e göre 23 artarak 146'dan 169'a çıktı. Ancak ittifak ortaklarının kontenjanından seçilen 36 vekil kendi partilerine gideceği için sayı 133'e’düşecek.

CHP Bursa’da 2018’de iki bölgede çıkardığı 5 milletvekilini bu seçimde kesin olmayan sonuçlara göre 6’ya çıkardı ancak bunların 2’si Saadet ve Gelecek Partisi kontenjanından seçildi. Bu arada Orhan Sarıbal’ın 3. Sıradan az bir oy farkıyla seçildiği 2. Bölge’de bazı sandık sonuçlarına yapılan itirazlar ile yurtdışı oylarının eklenmesinin nasıl sonuçlanacağı merakla bekleniyor. 

İYİ Parti Bursa'da bu seçimde yüzde 1'den fazla oy kaybetmesine rağmen 2018’de 2 olan vekil sayısını koruyarak 2 bölgeden birer milletvekili çıkardı. İYİ Parti'nin 2018'de yüzde 13,11 olan oyu bu seçimde yüzde 11,91'e düştü.

7 Haziran 2015 Seçimlerinde Bursa tek seçim çevresi iken bir milletvekili çıkaran HDP ise, Bursa daha sonra 2 bölgeye ayrıldığı için 2018’de olduğu gibi bu seçimde de vekil çıkaramadı. Emek ve Özgürlük İttifakı Bursa'da yüzde 5,18 Yeşil Sol Parti ise 4,45 oy aldı.

Bursa’da değişen AK Parti'nin oy kaybına bağlı olarak vekil sayısının 11'den 10’a düşmesi, CHP'nin vekil sayısını artırması oldu. 24 Haziran 2018 Seçimlerinde Bursa'da yüzde 46,23 oy alan AK Parti'nin oyu bu seçimde yüzde 39'a düştü. CHP ise 2018'de yüzde 22,6 olan oyunu yüzde 24,38'e çıkardı.

Sonuç olarak; ekonomik nedenlerle beklenen “dip dalga”nın seçim sonuçlarına bakılınca milliyetçi bir dalga olduğu MHP oylarının tahminlerin aksine düşmemesi ve ATA İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı Sinan Oğan’ın aldığı yüzde 5,2 oydan anlaşılıyor.

28 Mayıs’ta yapılacak ikinci tur için kuşkusuz Erdoğan favori ancak siyasette 24 saat bile çok uzun bir süredir. O zamana kadar bakalım ne hesaplar yapılacak kartlar nasıl yeniden karılacak.