31 Mart Seçimleri'nin sonuçları üzerine  

31 Mart 2024 Yerel Seçimleri'nin sonuçları toplumun büyük bölümü için şaşırtıcı oldu. Oy miktarları ve oranlarını 2023 seçimleri ile karşılaştırmak çok doğru olmasa da (biri genel seçim, diğeri yerel seçim), seçimin hemen herkes tarafından kabul edilen bazı sonuçları olduğu da açıktır. AKP’nin oyları düşmüş, CHP’nin ise yükselmiştir. DEM Parti ve Yeniden Refah Partisi seçimin kazananları arasında yer alırken, İYİ Parti oylarının yarısından çoğunu kaybetmiştir.

AKP 2019 Yerel Seçimleri'nde 18,3 milyon, 2023 Milletvekili Seçimleri'nde 18,6 milyon oy alırken, 31 Mart Yerel Seçimleri'nde belediye başkanlığında 16,3 milyon, belediye meclis seçiminde ise 14,9 milyona gerilemiştir. Artan seçmen sayısına rağmen yaklaşık yüzde 30 seçmenini kaybettiği görülmektedir. Bunların yarıya yakını sandığa gitmemiş, kalanı da YRP ve CHP’ye yönelmiştir.

CHP ise 2019 Yerel Seçimleri'nde 12,6 milyon, 2023 Seçimleri'nde 13,4 milyon olan oyunu 31 Mart Seçimleri'nde belediye başkanlığında 17,4 milyona, belediye meclisi seçiminde ise 15,8 milyona yükseltmiştir. Böylece birinci parti konumuna yükselen CHP’nin hem yeni seçmenlerden, hem de İYİ Parti, AKP ve DEM Parti seçmeninden oy aldığı anlaşılmaktadır. Özellikle büyük şehirlerdeki belediye başkanlığı seçimlerinde MHP ve Zafer Partisi dahil olmak üzere hemen her partiden oy aldığı, batıdaki illerde ise DEM Parti seçmeninden güçlü bir destek sağladığı görülmektedir.

Kuşkusuz ki CHP’nin 1977 seçimlerinden bu yana ilk kez birinci parti olması önemlidir. Seçimin bence çok önemli bir sonucu da, son yıllarda toplumda yaygınlaşan AKP ve Erdoğan’ın “yenilmez” oldukları algısını yok etmesidir. Böylece toplumdaki umutsuzluk yerini umut ve heyecana bırakmıştır. Bu umut ve heyecanı büyütmek ise muhalefetin, en çok da CHP’nin politika ve icraatlerine bağlı olacaktır.

Bu seçimin yıktığı bir başka algı daha var. Muhalif kesimin bir bölümü, yirmi yıldan uzun süredir AKP’nin seçim kazanması nedeniyle halktan umudunu kesme noktasına gelmiş ve “bu halktan bir şey olmaz” diyerek halkı suçlamaya hatta hakaret etmeye başlamışlardı. Ancak bu halk daha önce de pek çok kiritik noktada yaptığı hamleyi (12 Eylül sonrasında ANAP’a, daha sonra DSP’ye ve ardından da AKP’ye şans verdiği gibi) yaparak AKP iktidarına sert bir uyarı yapmış, CHP’ye şans vermiştir.

CHP’nin seçimi kazanmasında, ekonomi ve adaletsizlik gibi pek çok konuda ülkenin dibe vurması nedeniyle seçmenin AKP’den uzaklaşması önemli bir etkendir. Ancak tek neden bu değildir. Kılıçdaroğlu döneminde başlatılan “helalleşme”, “altılı masa” ve toplumun her kesimi ile kurulan olumlu ilişkiler muhafazakar ve milliyetçi seçmeni CHP’ye az da olsa yaklaştırmış, daha önce var olan “CHP’nin din düşmanı olduğu” algısı yıkılmaya başlamıştı. Özgür Özel döneminde de bu politika sürdürüldü. İktidarın sürekli olarak kullandığı din silahı ve “terör” suçlaması bu kez işe yaramadı. CHP pek çok belediyede genç, kadın ve nitelikli adaylarla AKP’yi en güçlü olduğu yerlerde bile zorladı, pek çoğunu da kazandı. Ayrıca Kürt seçmen, özellikle batıda AKP’den kurtulmak için CHP adaylarına destek verdi. İYİ Parti seçmeni de parti politikasına uymayarak AKP’ye karşı CHP’yi destekledi.

CHP dışında seçimin diğer kazananları YRP ve DEM Parti oldu. YRP özellikle AKP’nin İsrail politikası nedeniyle( ticaretin sürmesi) iktidardan kopan dindar seçmenin tercihi oldu. YRP’nin çıkışını sürdürmesi ve giderek AKP’nin yerini alması şaşırtıcı olmayacaktır.

DEM Parti oy olarak 2023 Seçimleri'nin çok altında kalmış olmasına rağmen seçimin kazananlar tarafındadır. Kayyım atanan belediyeleri yeniden almış, bunlara Muş, Ağrı ve Dersim’i eklemiştir. Birkaç yerde ise “taşımalı seçmen” hilesi ile kaybetmiştir. Bölgede son yıllarda yaşanan oy kayıpları durmuş, hatta birkaç puan artmıştır. Burada AKP’nin oy kaybetmesi ve DEM Parti’nin önseçim yapması etkili olmuştur. Metropollerde ise DEM Parti oylarıının ağırlıkla CHP adaylarına yöneldiği görülmektedir. DEM Parti’nin bu oyları geri alması uygulayacağı politikaya bağlıdır.

Milliyetçiliğin her yerde yükseldiği, ülkemizde de yükseldiğinin söylendiği bir dönemde MHP, İYİ Parti, Zafer Partisi, BBP, Memleket Partisi gibi milliyetçi ve radikal milliyetçi partilerin oy kaybetmesi dikkat çekicidir. 2023 Seçimleri'nde bu partilerin yaklaşık yüzde 25 olan toplam oyu 31 Mart Seçimleri'nde yarıya düşmüştür. Bu oyların büyük ölçüde CHP’ye gittiğini söylemek yanlış olmayacaktır. CHP bu seçimde her kesimden oy almıştır. Ancak CHP’nin uzun vadede bu kesimlerin tümünü bir arada tutması zordur. Özellikle bazı ırkçı/ayrımcı belediye başkanlarının söylemleri CHP’yi zora düşürebilir.