Soğuksu’da ‘kaçak sanayi’; Bursa’nın suç ve gelecek karnesi

Kestel’in kırsal Soğuksu ve Seymen Mahallelerinde Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) Başkanı İbrahim Burkay’ın öncülüğünde 332,44 hektarlık alana ‘İleri Teknoloji Sanayi Bölgesi’ kurmak için girişimler 2016 yılında başlamıştı. 2 bin 600 dönümlük arazi hazine yeri, yaklaşık bin dönümlük arazi ise köylünün tarım alanıydı.

TOKİ ve sanayi anlaştı; Köylünün toprağı istimlak edildi

Sanayi ve TOKİ anlaşmıştı. 2017’de 'Başbakanlık Olur’u ile TOKİ adına kamulaştırma işlemleri başlatıldı. 29 Kasım 2017 tarihli protokol ile sanayi bölgesi için kurulan S.S. İleri Teknoloji Sanayi ve Toplu Yapı Kooperatifi’ne TOKİ tarafından kamulaştırılan arsaların devri yapıldı. Hızlı tren hattına kadar ulaşacak bölge tamamen sanayi rotası haline döndürülmek isteniyordu. Yerel idareler devre dışı bırakılarak kurulmak istenen sanayi bölgesi kooperatifinin ilk başladığında 70 üyesinin olduğu, şimdilerde 200’e yakın üyesinin olduğu söyleniyor.

Köylülere yapılan cazip tekliflerle köylülerden arsalar toplandı. 50-70 bin liraya toprağını satan köylü bankadaki borcunu ödedi, bir de üstüne daireler aldı. Büyük paraydı o zaman için. Nüfus yaşlanmış, verim düşük, maliyetler ağır, uğraşmak zor, alınan ürün para etmiyor, satılan taş para ediyor, ihtiyacı karşılıyor, alınan daireler satılan topraktan daha çok kazandırıyor. Köylü neden vermesin ki toprağını?

Arsasını vermeyen 3-5 kişinin yerleri de TOKİ tarafından sanayi için istimlak edildi. TOKİ, devlet. İstimlak edilen yerler için 90 bin lira ödeme yapıldı ama köylü parayı 2023’te aldı. 2016 nerede, 2023 nerede? Enflasyona göre…!

(29 Nisan 2024 - Soğuksu'da sanayinin yapılacağı tarım alanı)

İmar yetkisinin Bakanlığa devri ve hukuka aykırılıklar

İmar planlarını yapma yetkisini üzerine alan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, bu yetkiyle yapılmak istenen sanayi bölgesi için 1/100 bin, 1/5 bin ve 1/binlik imar planları bakanlık tarafından ‘sanayi ve depolama alanı’ olarak onaylanmıştı. Bakanlığın bütün yetkiyi alması kanunlara aykırıydı ama kim bakıyor ki ‘kanuna uyana’.

Genel ve yerel seçimlere kadar bekletilen sanayi bölgesi, seçimlerden sonra yeniden gündeme gelerek 22 Nisan 2024’te imar planları Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğünce askıya çıkarılmıştı. Planlara ilk itiraz, İnşaat Mühendisleri Odası’ndan (İMO) gelmişti. Oda, 26 Temmuz 2024’te süreci Bursa 4. İdare Mahkemesine taşıyarak yürütmeyi durdurma ve plan iptali davası açmıştı.

Toprak Koruma Kurulu’nun uyarıları: Fay Hattı, Karstik Zemin, Su Riski

Sanayileştirilmek istenen alan tarım ve orman vasfı dışına çıkarılmış alanlardan oluşuyor. İmar planları onaylanmadan arsaların sanayi kooperatifine devredilmesi kanuna aykırılık taşıyor. Toprak Koruma Kurulu da proje alanının 'Boğazköy Barajı Sulama Sahası' içerisinde kaldığı, sanayi alanının suda kolayca çözünebilen karstik zeminde bulunduğu, yeraltı suyunun olası sanayi kirliliklerinden doğrudan etkilenebileceği, bölgede bir fay bileşeni olduğu ve bazı alanlarda alüvyon zeminde sıvılaşma tehlikesinin beklendiği uyarılarını yapmıştı. Yani sanayi alanı olası bir depremde zemini nedeniyle sarsıntıyı daha fazla hissedecek ve olduğundan daha fazla zarara uğrayacak.

İşin bir diğer tarafı da TOKİ’ye ev yapması için Seymen Mahallesi tarafında gösterilen yerden fay hattı geçtiği için TOKİ, sanayinin yapılmasının iptal edilmesini ve Soğuksu’daki yerini geri istemiş.

Hukuk ‘dur’ dedi, Bursa duymadı

İnşaat Mühendisleri Odası Bursa Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Serdar Atilla Erdem, açtıkları davayı kazandıklarını duyurmuş, Anayasaya aykırılık tespit edilerek plan değişiklikleri iptal edilmişti. Mahkeme kararına göre bölgede bütün inşaat çalışmaları durdurulmalıydı. Erdem, kamu zararının oluşmaması için kaçak yapılaşmaya neden olacak çalışmaların durdurulması için geçen ay yaptığı basın toplantısında uyarıda bulunmuştu. İMO Bursa Şubesi, kaçak yapılaşamaya karşı Kestel Belediyesi, Büyükşehir Belediyesi, Çevre İl Müdürlüğü ve Valiliğe yapmış olduğu ‘kaçak yapıyı durdurun’ çağrılarına karşılık bulamamış.

Görmezden gelinen yargı

Ve kaçak yapılaşma devam ediyor. Çalışma izinleri yok. Herkesin bildiği ama maymunun gözünü, kulağını, dilini kapattığı yerde yeraltı, yerüstü, duvar yapma çalışmaları harıl harıl devam ediyor.

Resmi ruhsat yokken ve mahkeme kararı ortadayken devam eden kaçak yapılaşma çalışmaları suçtur. Bu suçu işleyenler kamu kurumundan gelecek denetime karşı da diken üstündeler.

Sanayinin girişinde önceden “İleri Teknoloji Sanayi Bölgesi” tabelası varken artık “SS Soğuksu Sanayi Üretim Toplu İşyeri Yapı Kooperatifi” yazıyor. İşin adı; 1. Etap altyapı ve yol tesviye yapım işleri. Proje; Şahin Planlama’ya ait, yüklenici firması Alkam Madencilik Turizm İnşaat Taşımacılık Sanayi. Suç işleyen de belli, suça teşvik eden de izin veren de.

TEKNOSAB ve Soğuksu’yun akıbeti

TEKNOSAB da ‘ileri teknoloji’ olacaktı ama olmadı. İçme suyu olarak planlanan Çınarcık Barajı’ndan AKP döneminde halktan önce TEKNOSAB’a su aktarıldı, Bursa susuz kaldı. Şimdi Uluabat Gölü’nün suyunu istiyor. Peki Soğuksu’daki sanayi suyu nereden bulacak?

Sondaj yapıyorlarmış. Köylü, 2016’da faaliyete geçen Boğazköy Barajı’ndan tarımsal sulamayı kullandığı için yeraltında suyu varmış, sanayiymiş bu, 500 metreden de olsa suyu çekermiş. Sanayi barajın suyunu da istemez mi?

Bir de devlet, 25 sene sonra Bursa’da tarım sayımı yapıyormuş. Topraklar, traktörler, tarım makineleri ne varsa köylü, her sahip olduğunu Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) bildirmek zorunda. Bildirilmeyince 75 bin lira cezası varmış. Köylü de soruyormuş, ‘bunca yıl sonra ne araştırması bu?’ diye.

Ortada ‘çay tabağı’ gibi kalan Taşpınar Köyü’nün akıbeti belliyken bölgenin akıbeti ne olacak?

Kimin planları ‘kanuna’/ ‘yargıya’ rağmen işliyor?

Ovaya üç uydu kent

Mahkeme kararlarını görmezden gelen AKP iktidarının koruduğu bir İbrahim Burkay ve sanayi planları varken, ileride telafisi mümkün olmayacak ovasında sanayiyle birlikte üç uydu kentli bir Bursa yaratılıyor. Biri batıda Karacabey- TEKNOSAB, biri doğuda Kestel’in Soğuksu- Seymen Mahalleri ve İnegöl’e bağlı Sungurpaşa, Karagölet mahallelerini kapsayacak geniş bir alanda yerleşim merkezi kuruluyor. Yeni hazırlanan Çevre Düzeni Planlarında 1/100 binlik planlarda mevcut. Bayırlar, iş yapmayan yerler, tarım ve orman vasfını kaybetmiş/kaybettirilmiş yerler kapış kapış ‘güzel paralara’ satılıyor. Genellikle de İstanbul’dan alanlar oluyormuş. Sadece uydu kentlerde yaşanacak nüfus henüz belirlenmemiş. 2026’nın Mart ayında Bursa Büyükşehir’in Meclisine gelecek, onaylanacak.

Burası bir bitsin İbrahim Burkay’ın yeni hedefi; Yenişehir’in İznik’e kalan tarafında bir sanayi daha kurmak.