Deprem ah vah dinlemiyor…

“Artık literatürü değil, sistemi sorgulama zamanı…” diyor Jeoloji mühendisi Zeynep Akış Serintürk.

Ve ekliyor;

“Medya, yine aynı bilgi bombardımanını başlatıyor: Fay mekanizması, fay uzunluğu, segment isimleri, fay sistemleri...

Ama farkında mısınız?

Yerbilimci değilseniz bu bilgilerin hiçbiri sizin hayatınıza dokunmuyor.

Evet, öğreniyorsunuz ama öğrendikleriniz mevcut sistemde hiçbir şeyi değiştirmiyor.”

Serintürk, 2019-2024 döneminde Belediye Başkanı Mehmet Uğur Sertaslan’ın liyakata ve kadın-erkek eşitliğine bakışının yansıması olarak Gemlik Belediyesi’nin tarihindeki ilk kadın Başkan Yardımcısı… Yine aynı dönemin depremi ciddiye alan yaklaşımıyla kentsel dönüşüm planlarının da hazırlayıcısı…

Yıl 1970…

Engürücük’ten Gemlik’e doğru yol alıyoruz.

Alttan gelen bir patlama sesiyle içinde bulunduğumuz araç sarsılmış ama ne olduğunu hiç kimse anlayamamıştı.

Büyükler ve aracın sürücüsü lastiğin patlamış olabileceği kaygısıyla durup aşağı indiler. Ancak lastikler sağlamdı peki ne olmuştu?

Herkesin aklında sorular ve tedirginlikle karışık korkuyla yol alırken Orhan Veli’nin “Gemlik’e doğru denizi görecekseniz” dediği yerden döner dönmez deniz yerine Gemlik’in karanlıklara gömüldüğünü gördük.

O andan itibaren sessizlik yerini yoğun homurdanmalara bıraktı. Her kafadan bir ses çıkıyor ama hiç kimse net bir şey söyleyemiyordu.

Dört yol ağzından kent merkezine yönelip o zamanlar oturduğumuz Osmaniye Mahallesi’ne vardığımızda komşularımız sokaklara dökülmüştü. Deprem olmuş ve biz de kazma kürek yaktıran mart ayında geceyi dışarıda geçirmiştik.

Depremin merkez üssünün Gediz ve 7,2 şiddetinde olduğunu ise ertesi gün sabah radyoda 07:00 ajansından öğrenmiştik…

10’lu yaşlarımı sürerken tanıştığım ilk deprem çok sayıda binayı yıkmış 1086 yurttaşımızı da yaşamdan koparmıştı.

Öncesinde de sonrasında güzel ülkem çok sayıda depremle sarsıldı.

13 Eylül 1924 Horasan Depremi

13 Eylül 1924 Erzurum / Horasan merkezli gerçekleşen 6,8 şiddetindeki depremde 60 kişi hayatını kaybetti.

7 Mayıs 1930 Hakkari Depremi

Türkiye-İran sınırında gerçekleşen 7,2 büyüklüğündeki depremde, evlerin kerpiçten (saman ve çamur karışımı) yapılmasından dolayı 2 bin 514 can kaybı yaşandı.

1939 Erzincan Depremi

Dünyanın en büyük depremlerinden biri olarak tarihe geçen Erzincan Depremi, 1939'da 7,9 şiddetinde meydana gelmişti. Yardımlar zamanında ulaşamadığı için bu depremde 33 bin kişi hayatını kaybetmiş 100 binden fazla kişi de yaralanmıştı.

20 Aralık 1942 Niksar-Erbaa Depremi

Tokat'ın Erbaa ilçesinde 1942 yılında meydana gelen 7,0 büyüklüğündeki yıkıcı depremle ilçe resmen haritadan silinmişti. Sadece birkaç yapı ayakta kalabilmişti. Bu depremde 3 bin kişi vefat ederken 6 bin 300 kişi de yaralanmıştı.

20 Haziran 1943 Hendek Depremi

20 Haziran 1943 yılında Adapazarı merkezli gerçekleşen 6,6 şiddetindeki depremde 336 kişi hayatını kaybetti.

27 Kasım 1943 Tosya-Ladik depremi

Kastamonu'nun Tosya ilçesinde 1943 yılında yaşanan 7,2 büyüklüğündeki depremde yerleşim yerlerinin alt yapıları tamamen tahrip olmuş kara ve demiryolları kullanılmaz hale gelmişti. Depremde yangınlar çıkmış 4 bin kişi hayatını kaybetmişti.

1 Şubat 1944 Bolu-Gerede Depremi

7,2 büyüklüğündeki deprem nedeniyle bölgedeki tüm köy ve kasabalar yerle bir olmuş, 3 bin 959 vatandaş hayatını kaybetmişti.

19 Ağustos 1966 Varto Depremi

Muş'un Varto ilçesinde 1966 yılında 6,9 büyüklüğünde meydana gelen depremde 2 bin 394 kişi hayatını kaybetmiş, bin 489 kişi de yaralanmıştı.

28 Mart 1970 Gediz Depremi

28 Mart 1970 Kütahya / Gediz merkezli meydana gelen 7.2 şiddetindeki depremde bin 86 kişi vefat etti.

6 Eylül 1975 Lice Depremi

Diyarbakır'ın Lice ilçesinde meydana gelen 6.2 büyüklüğünde 2385 kişi vefat etmişti.

1976 Çaldıran Depremi

Van'ın Çaldıran ilçesinde meydana gelen 7,5 büyüklüğündeki depremde yerleşim yerlerinin yüzde 80'i yıkılmış, 3840 vatandaş hayatını kaybetmişti.

17 Ağustos 1999 Gölcük Depremi

Türkiye'nin en fazla can kaybının yaşandığı depremlerden biri olan Gölcük Depremi, 7,5 şiddetinde 17 Ağustos 1999'da meydana gelmişti. Depremde 18 bin 373 kişi hayatını kaybetmiş, 48 bin 901 kişi de yaralanmıştı. Yıkıcı deprem nedeniyle 600 binden fazla kişi evsiz kalmıştı.

12 Kasım 1999 Düzce Depremi

12 Kasım 1999 Cuma Günü Saat 18.57’de Düzce’de 30 saniye süren 7,2 büyüklüğündeki depremde 894 vatandaş hayatını kaybetmiş, 5000'e yakın kişi yaralanmıştı.

1 Mayıs 2003 Bingöl Depremi

Türkiye'nin doğusunu etkileyen depremlerden biri olan Bingöl Depremi, 1 Mayıs 2003'te 6,4 büyüklüğü yaşanmıştı. Depremde 176 kişi hayatını kaybetmişti. Depremde 625 bina çökmüş veya ağır hasar almıştı.

Ayrıca Çeltiksuyu'ndaki yatılı okulda koğuş bloku çöktüğünde 84 can kaybı meydana geldi.

23 Ekim- 9 Kasım 2011 Van Depremi

Van'da, 11 yıl önce meydana gelen ve büyük yıkıma neden olan 7,2 ve 5,6 büyüklüğündeki iki depremde toplamında 644 kişi hayatını kaybetmişti.

Depremden 16 gün sonra 9 Kasım 2011'deki 5,6 büyüklüğündeki sarsıntıyla ikinci kez yıkımın yaşandığı Van'da 40 kişi hayatını kaybetti.

Şehir merkezi ve Erciş'te yüzlerce binanın çöktüğü, köylerdeki evlerin yıkıldığı depremlerin ardından başlatılan arama kurtarma çalışmalarıyla binaların enkazında kalanların kurtarılması için yoğun çaba sarf edildi.

24 Ocak 2020 Sivrice Depremi

Merkez üssü Elâzığ'ın Sivrice ilçesinde meydana gelen 6,8 büyüklüğündeki deprem 40 saniyeden uzun sürmüştü. Deprem başta Elâzığ ve Malatya olmak üzere tüm Doğu Anadolu bölgesini etkisinde hissedilmişti. Depremde 41 kişi hayatını kaybetmiş, bin 607 kişi de yaralanmıştı.

30 Ekim 2020 Seferihisar Depremi

İzmir'in Seferihisar ilçesi açıklarında 30 Ekim 2020'de 6,6 büyüklüğünde yaşanan depremde 116 kişi hayatını kaybetti, bin 34 kişi ise yaralandı. Deprem sonrasında 48'i 4 büyüklüğünün üzerinde olmak üzere toplam 3 bin 630 artçı sarsıntı kaydedildi.

6 Şubat Kahramanmaraş Depremi

Kahramanmaraş'ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde 7,7 ile 7,6 büyüklüğündeki iki büyük deprem 11 ilde can kayıplarına neden oldu. Depremde 50 bin 783 kişi hayatını kaybederken 107 bin 204 kişi de yaralandı.

Deprem bölgesi olan Kahramanmaraş, Hatay, Gaziantep, Osmaniye, Malatya, Adıyaman, Adana, Diyarbakır, Kilis ve Şanlıurfa'da toplamında 1 milyon 895 bin 348 binada hasar meydana geldi, bunlardan 303 bin 455'inin acil yıkılacak, ağır hasarlı, orta hasarlı ve yıkık olarak belirlendi.

Son olarak da 10 Ağustos Sındırgı depremi

6,1 şiddetindeki depremde, 2 kişi öldü ve 55 kişi yaralandı

Deprem olduğu anda ve izleyen günlerde seferberlik ilanı, yardım kampanyaları vs.

Yenisi oluncaya dek ah vah edebiyatı, cek cak nidaları…

Sahne hep aynı... Oyuncular farklı…

Yazıya Zeynep Akiş Serintürk’le başladık…

Onun radikal ve sonuç odaklı önerileriyle de bitirelim.

“Oysa biz,

Yapı projelerinin afetlere karşı dayanıklılığını,

Belediye ve kamu kurumlarındaki denetim sorumluluklarını,

Serbest ve denetçi mühendislerin yetkinliğini,

İnşaat sektöründe halen erişemediğimiz işçilik ahlakını,

Sermaye karşısında ezilen mühendislerin yaşadığı baskıyı konuşmalıyız.

Çünkü mesele şurada:

Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın;

Her deprem sonrasında kanunlara ek madde eklemesi,

Genelge yayınlaması,

Yönetmelik güncellemesi sürece kalıcı bir çözüm getirmiyor.

Onun için,

Tüm bu denetim mekanizmaları yürürlükteyken hala nasıl hatalı proje üretilebildiğini, doğru projenin nasıl hatalı imalatla altüst edilebildiğini de yüksek sesle dile getirmeliyiz.”

Uzmanların da söylediği gibi deprem değil binalar yok ediyor canları, söndürüyor ocakları…

Deprem kuşağında yaşıyoruz.

Dolayısıyla her an depremle yüz yüze gelme olasılığımız yüksek.

İmar planlarımızı ve binalarımızı bu gerçeği dikkate alarak yapmalıyız.

Çünkü deprem siyasete malzeme yapılmayacak, rant hırsına kurban edilmeyecek kadar önemli bir doğa olayıdır.