ABD'de sosyalizmin gölgesi

Demokratik sosyalist Zohran Mamdani, iki gün önce yapılan seçimde New York Belediye Başkanı olarak seçildi. Göreve resmen 1 Ocak 2026 tarihinde başlaması bekleniyor.

Zohran Mamdani’nin siyaset felsefesindeki temel savlarından biri, toplumsal dönüşümlerin yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda kültürel bilinç sıçramalarıyla mümkün olduğudur. Ona göre her toplum, kendi “meşruiyet sınırını” aşmadan devrim yapamaz; dönüşüm, önce zihinlerde başlar. İşte bu çerçeveden bakınca, Amerika Birleşik Devletleri’nde bir sosyalistin seçim kazanması, salt bir sandık başarısı değil, toplumsal bilinçte bir fay kırılması anlamına gelir.

Yüzyılı aşkın süredir bireycilik, serbest piyasa ve özel mülkiyet kutsalıyla yoğrulmuş ABD siyasetinde, bir sosyalistin kazandığı an, “Amerikan rüyasının tercümesinin değiştiği” andır. Artık başarı kişisel zenginlikle ölçülmez; adalet, dayanışma ve ortak refah da politik dilin merkezine yerleşir.

Bu bağlamda Bernie Sanders bir eşiği temsil eder, fakat o eşiğin ötesi değildir. Sanders’ın “demokratik sosyalizmi”, İskandinav refah modellerinin Amerikan versiyonudur: Kapitalizmi yıkmak değil, onu daha insancıl kılmak ister. Sağlık, eğitim ve barınma gibi temel hakları kamuya açarken, üretim araçlarının mülkiyetine dokunmaz. Dolayısıyla Sanders, sistemin solundadır ama sistemin dışına geçmez.

Zohran Mamdani'nin kavramsallaştırmasıyla söylersek, Bernie Sanders bir “geçiş figürü”dür: Halkın bilincinde sosyalizmin meşruiyetini inşa eden, ama devrimci değil dönüşümcü bir aktör. Eğer Amerika’da ondan daha solda bir sosyalist yükselirse, o kişi yalnızca ekonomik bir adalet projesiyle değil, kültürel bir tahayyül değişimiyle kazanacaktır. Bu, kapitalizmi ortadan kaldırmak değil, onu artık “tek seçenek” olarak görmekten vazgeçmektir.

Ancak burada önemli bir ayrım vardır. Kapitalizmi “tek seçenek olmaktan çıkarmak”, onu hemen yıkmak anlamına gelmez; daha çok, toplumun zihninde onun doğallığına dair inancın kırılmasıdır. Zohran Mamdani'nin çerçevesinde bu, bilincin özgürleşmesidir. Toplum önce başka bir dünyanın mümkün olduğuna inanır; bu inanç, ekonomik yapının dönüşümünü meşrulaştırır. Nihai hedef elbette kapitalizmin aşılmasıdır, fakat bu aşılma bir yıkım değil, bir bilinç evrimiyle gerçekleşir.

Sanders’ın temsil ettiği aşama, bu zihinsel devrimin ilk halkasıdır. Ondan sonra gelecek olanlar, kapitalizmin sınırlarını reformlarla değil, yeni bir toplumsal tahayyülle zorlayacaktır. Bu yeni sosyalist, Zohran Mamdani'nin deyimiyle, “sistemin içinden gelen bir dış ses”tir: Kendi uygarlığının aynasında yabancılaşmasını fark eden bir toplumun sesi.

Kısacası, Bernie Sanders bugün ADB'de kazanacak bir sosyalist, yalnızca solcu değil; aynı zamanda Zohran Mamdani'nin tarif ettiği anlamda yeni bir bilinç düzeyinin temsilcisidir. Amerika'da, o an geldiğinde mesele kimin kazandığı değil, artık yeni bir dünyanın; sömürüsüz, sınıfsız bir sistemin artık düşünülebilir hale gelmesi önemli olacaktır.