Yeni para eski değer!

80 kuşağının zihninde hala eski güncelliğini koruyan, 90’larda doğanların hatırlayabildiği ama yeni şekline hızlıca adapte olduğu, 2000 ve sonrasında doğanlara ise hikaye gibi anlatılan bir paraydı eski bol sıfırlı Türk Lirası. 1 Ocak 2005'te yürürlüğe giren yeni Türk Lirası öylesine itibarlı bir para haline geldi ki 1 dolar 1,33 Türk Lirasına eşdeğerdi düşünün. Yani bundan tam 19 sene önce paramız bundan 23 kat daha değerliydi.

Öncesini hatırlamak istemesem de hafızaları canlandırmakta fayda var çünkü dünyada dalga konusu olarak bir para birimiydi. 1 milyon Türk Lirasına ancak bir ekmek alınabiliyordu. Maaşlar milyarla veriliyor araba ev ise trilyon ile alınabiliyordu. Bol sıfırlı paraları vatandaşlarına gösterip ne kadar sorusunu soran yabancıları çok izledik televizyonlarda zamanında utana sıkıla. Çünkü paranın itibarı aslında devletin itibarı anlamına geliyor.

Devlet üç ana unsuru olan; ülke yani vatan, millet ve egemenlik şartlarını sağladığında ortaya koyman gereken 3 ana sembolün de bayrak, milli marş ve milli para olması gerekiyor. İşte o bayrak, marş ve para milletin gördükçe, dinledikçe, kullandıkça hem gurur duyması gereken hem de diğer milletlerin saygı göstermesini beklediği varlıklardır. Bir millet için bayrağının yere atılması ne kadar rencide edici bir davranış ise parası ile dalga geçilmesi de o kadar rencide edicidir.

Neden şimdi geçmişe döndük, artık o bol sıfırlı itibarsız para mı var sanki piyasada diye düşünüyor olabilirsiniz ama cebinizdeki en büyük para ile ne alabildiğinizi bir düşünün. 1 Ocak 2009'da tedavüle giren ve hali hazırda kullanımda olan en büyük paramız 200 TL ile ne alabiliyorsunuz. Bu tarihte dolar kuru 1,52 TL idi bugün 31 TL. O tarihte 200 gram ekmek 2 TL idi yani cebimizdeki en büyük para ile 20 kg ekmek alabiliyormuşuz şimdi 200 gr ekmek 8 lira olarak geçiyor yani 5 kg ekmek alabiliyorsunuz. Peki bugün 200 TL ile kaç dondurma alabilirsiniz çocuklarınıza, kaç kere tıraş olabilirsiniz berberinizde, kuaförünüzde demiyorum dikkat! Araba yıkatabilir misiniz mesela oto yıkamacıda, özel hastanede bir muayene olmak için kaç tane en büyük paradan lazım size? 4 kişilik bir aile ortalama bir restorana gittiniz kredi kartınız yoksa, en büyük paradan kaç tane yanınızda taşıyor olmanız lazım bir düşünün bakalım.

200 TL tedavüle gireli 15 yıl oldu evet ama son 5-6 yılda düşük faiz politikası ile gelen yüksek enflasyon, yüksek kur sarmalında paramızdan attığımız 6 sıfırdan 1 tanesi geri geldi farkında olmadan. Eskiden 1 lira olan ne varsa artık 10 lira. Vatandaştan istenen tasarrufu kamu ayağında yapmadıkça, faizleri arttırmanın tek başına işe yaramayacağı, vatandaşın sırtına binecek ilave vergilerin vergi toplamada daha fazla probleme yol açacağı ve vatandaşı vergi kaçırmaya yönlendireceği, yargı bağımsızlığını koşulsuz şartsız sağlamadıkça, yatırım amaçlı gelecek, kalıcı olacak yabancı kaynak bulunmayacağı hep söylendi.

Artık en büyük para birimi olan 200 TL ile piyasanın dönmesi ve döndürülmesi mümkün değil ne yazık ki. Vatandaş ne der diye düşünmeden 500 ve 1000 liralık banknotların acilen, hatta kağıt 5000 liralık banknotların da bankalar arası veya yüksek miktarlı kurumsal ödemelerde kullanmak üzere piyasaya sürülerek algı yönetiminin bırakılması gerekiyor. Bu artık bir ihtiyaç haline geldi. Paranın değersiz görünmesini istemiyorsanız paranın değerini koruyacak adımları atmaktan, kamuyu tasarrufa zorlamaktan korkmayın algı yönetmek size sadece birkaç ay zaman kazandırır ama arka planda sorunların büyümesine neden olur.

Bizden söylemesi...