Kıdem tazminatının fona devri kimleri üzecek?

Kıdem tazminatı fonu, son günlerin en tartışmalı konuları arasında, işçi ve işveren cephesi konuyu yakından takip ediyor. İşçiler için bir anlamda iş/ücret güvencesi olarak görülen kıdem tazminatı, işverenler için ise bir maliyet unsuru olarak görülmekte.

Kıdem tazminatı fonu, son yıllarda hükümet tarafından sıkça dillendirilmekte. Ancak özellikle işçi cephesinden gelen haklı tepkiler nedeniyle bir türlü uygulamaya sokulamamaktadır. Bu yazımda düşülen Kıdem Tazminatı Fonu Tasarısının yasalaşması halinde işçiler açısından oluşabilecek hak kayıplarını sizlerle paylaşmak istiyorum.

Kıdem tazminatına ilişkin düzenleme kimleri etkileyecek?

1936 yılında 3008 sayılı ilk İş Kanunumuz ile işçi hakları arasına giren kıdem tazminatı, zamanla içeriği işçi lehine genişleyen önemli bir hak olmuştur.

Büyük bir kitle oluşturan 4857 sayılı ''İş Kanuna'' tabi çalışanlar, Kıdem Tazminatı alma esasları İş Kanuna tabi çalışanlara paralellik gösteren ''Deniz İş Kanuna'' tabi çalışanlar ile oldukça farklı esaslara tabi ''Basın İş Kanuna'' tabi çalışanların tamamı söz konusu düzenlemeden etkilenebilecektir.

Mevcut uygulamada kıdem tazminatı alabilme halleri

Mevcut uygulamada işçinin çalışmasının aynı işverene bağlı olarak en az bir yıl sürmüş olması ve iş sözleşmesinin belirli sebeplerle sona ermesi kaydıyla, işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye brüt 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.

Halen geçerli olan 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14 üncü maddesine göre, 4857 sayılı İş Kanunu gereğince çalışanlar 7 hal ve şartta işverenlerinden kıdem tazminatı alabiliyorlar. Bunlar;

1. Erkek çalışanlar askerlik için işi bırakırsa,
2-Kadın işçi evlendikten sonraki bir yıl içinde işi bırakırsa,
3-Emeklilik nedeniyle(yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla),
4. Emeklilikte diğer şartları tamamlayıp, tamamlaması gereken yaşı evinde geçirmek isteyen işçi işi bırakırsa
5-İşveren tarafından haklı bir sebep olmadan işten çıkartılırsa,
6. İşçi haklı bir sebeple işi bırakırsa,
7-İşçinin ölümü sebebiyle sona erdirilmesi,
Durumlarında işçi ya da işçinin ölümü halinde mirasçıları kıdem tazminatına hak kazanmakta.

Son fon taslağına göre kıdem tazminatı alabilme halleri

Getirilecek düzenlemeye ilişkin bir yasalaşma durumu olmadığı için ortada net bir durum olmamakla birlikte yapılan açıklamalar doğrultusunda bazı çıkarımlar yapmak mümkün. Bu çıkarımlar ışığında Kıdem Tazminatı Fonu sonrası 3 hal ve şartta kıdem tazminatına hak kazanılmasının planlandığı anlaşılıyor. Bu haller;

1- Emeklilik nedeniyle (yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla ilgili kuruma ya da sandığa başvurması halinde kıdem tazminatına hak kazanabilecek ve bu durumda hizmet akdinin işçi ya da işveren tarafından feshedilmesinin önemi olmayacak)
2- Adına en az 10 yıl fona prim ödenen işçinin isteği halinde,
3- İşçinin ölümü halinde kanuni mirasçılarına ödenecektir.

Mevcut haklarını kaybedecek olanlar

Kıdem Tazminatı Fonu tasarısının bu haliyle yasalaşması durumunda;

1- Erkeklerin askere giderken, kadınların evlendikten sonraki bir yıl içinde işini bırakması hallerinde kıdem tazminatı alma haklarını artık olmayacak.
2- İşçinin işveren tarafından işten çıkarılması veya işçinin haklı sebeple işi bırakması hallerinde de kıdem tazminatı alma hakkı artık olmayacak.
3- Emeklilikte yaş hariç diğer şartları taşıyanların emekliliklerini evlerinde beklemek üzere işlerinden ayrıldıklarında da kıdem tazminatı alma hakkı artık olmayacak.
4- Kıdem tazminatının ödenmesi ile ilgili olarak dikkate alınacak asgari kıdemin en az 10 yıl olarak öngörüldüğünden, 1-2 yılda bir iş değiştirdiği için kısa aralıklarla kıdem tazminatına alabilecek olan işçilerinde kıdem tazminatı alma hakkı tasarının bu haliyle yasalaşması durumunda artık olmayacaktır.

Gazetecilerin kıdem tazminatı miktarı düşecek

Mevcut uygulamada gazeteciler 5953 sayılı Basın-İş Kanununa göre herhangi bir tavan miktar olmadan kıdem tazminatlarını alırlarken, Fon tasarısı bu haliyle yasalaşırsa basın çalışanları Fon'a dahil olduklarında tavan uygulamasına da dahil olacaklar ve alacakları kıdem tazminatı miktarı düşüşe uğrayacaktır.

Fon tartışmaları daha önce de çok yapıldı ama bu son "tartışma" öncekilere benzemiyor. Bu işin şakası yok eğer işçi tarafında yer alanlar iyi bir strateji belirleyemezse işçinin kara gün dostu olan kıdem tazminatı olumsuz yönde etkilenecek gibi görünüyor.

Not: Sosyal güvenlikle ilgili tüm soru ve sorunlarınız için ücretsiz olarak Dünya Emeklilik Merkezi'nin 545-279 29 68, 224-888 00 70 no.'lu telefonları ile facebook.com/dunyaemeklilikmerkezi adresimizden bilgi alabilirsiniz.