'Zeytin cenneti' Tirilye'de zeytin üreticiliği bitiyor: Biz son nesiliz

PELİN AKDEMİR / BURSAPORT

Mudanya’nın Tirilye Mahallesi, zeytini ve zeytin yağıyla tanınıyor. Bölge halkı geçimini zeytinden sağlıyordu. Son yıllarda enflasyondan dolayı mazot, gübre, ilaç, işçi maliyetlerindeki artışla beraber zeytin alanları satılmaya başlandı. Zeytin alanlarının yüzde 60’ını bölge halkı dışından maddi durumu iyi olan kişilerce satın alındı. Satılan yerlerin yarısından fazlası yöredeki çiftçilerin deyimiyle ‘çiğe’ bırakılıyor. Zeytin ağaçlarına bakım yapılmıyor. Bakım yapılmayan alanlar bir süre sonra ormanlaşarak, yok oluyor.

MALİYETLER YÜKSELDİ, ALINAN MİKTAR AZALDI

Tirilye’li zeytin üreticiler, ilaç, mazot, gübre, işçilik gibi girdi maliyetlerinin yükselmesinden, zeytinden alınan miktarın (rekolte) azalmasından şikayetçi. Geçen sene 25 liradan alınan mazot, bu sene 43 liradan alınıyor. Zeytin ağaçlarının bakımında kullanılan bitki besleme ürünü olan bakırlının fiyatı geçen sene fiyatı 80 lirayken, 760 liraya çıktı. Bir tonluk ilaç tankerinin sezonluk maliyeti 8 bin lirayı buluyor. Bir işçinin günlük ücreti geçen sene 100 lirayken bu sene bin liraya yükseldi. Haliyle zeytin yağının fiyatı da yükseldi. 100 liraya satılan zeytin yağı, şimdi 450 liraya satılıyor.

İklim şartlarının değişmesi, kuraklık zeytin üretimini zorlaştırdı. Geçen sene mart ayında yağışların fazla olması zeytinden alınan miktarı düşürdü. Bir önceki sene 30 ton zeytin alınan 2 bin 500 ağaçtan 15 ton zeytin alınabildi. Zeytin üretimine devam edecek çiftçilerin gözü hem artan maliyetlerde hem de hava şartlarında. Koşullara dayanamayan zeytin üreticileri, zeytinlik alanların yüzde 60’ını ise çoktan sattı.

Tirilye Mahallesi Muhtarı Süleyman Alkız

‘ZEYTİNDEN ALDIĞIM KAR 14 BİN LİRA’

3 dönemdir görev yapan Tirilye Mahallesi Muhtarı Süleyman Alkız, ‘zeytin cenneti’ diye bilinen Tirilye’deki üreticilerin son durumunu anlattı. Alkız, ürünü alıp sattığı tarihe kadar masrafının 61 bin, kazancının ise 75 bin lira olduğunu söyledi. “Buna kendi işçiliğimizi de koymuyoruz” diyen Alkız zeytinden 14 bin lira kazanıyor. Bunun dışında kendi yiyeceği zeytin ve kullanacağı yağını ayırıyor. “Ürünümüz ucuz, masrafımız çok oluyor” diyen Alkız, zeytinlik alanların durumunu, “Giderleri karşılayamadığımız için bölgemizdeki zeytinlik alanların yüzde 60’ı dışarıya satılmış vaziyette. Yerli halkın elinde kalan yüzde 40. Dışarıya satılan zeytinliklerin yüzde 30’u çiğ, bakılmıyor. Yatırım amaçlı alınıyor zeytinlikler. Yüzde 30’u ortak olarak devrediyor, zeytini ve yağını alıyor” sözleriyle anlattı.

Esnaf Hüseyin Özata

‘SERMAYE YOKSA AĞACA BAKIM YAPAMIYORSUN’

Beygirle zeytin üretimine başladığını söyleyen Hüseyin Özata, zeytin üretiminin artık 4’te 1’e düştüğünü yani önceden 10 ton zeytin alınırken artık 2,5 ton alındığını belirtiyor. Zeytin alınmasa bile ağaçlara bakım yapmak gerektiğini, bu nedenle mazot, ilaç, gübreye harcanan aynı masrafın çiftçinin cebinden çıktığını söylüyor. Özata, “Geçen sene 25 liraya mazot aldık, bu sene 43 liraya kadar çıktı. Ben 43 liralık mazotu koyduğum zaman traktörü evden çıkaramam. Aynı yere bir hafta içinde 8 sefer gidip geliyorsun. Çiftçi dayanamıyor, yerini satıyor” dedi.

Kendisinin de 15 dönüm yer sattığını söyleyen Özata, “2 senedir zeytin yapamadım. Maliyetler yüksek. Çıkamıyorsun işin içinden. 10 ton zeytinle çocuk mu evlendirilir?” diye soruyor. Kadın işçilere 800, erkek işçilere bin lira günlük ücret verildiğini söyleyen Özata, “Her gün 10 işçi gidiyor, her gün 10 bin lirayı çiftçi nasıl verecek? Zeytin yok ağaçta. Koca bir ağaçta 3 kilo zeytin var. Gübrenin çuvalı 750 lira. Tonu 15-16 bin. 2 bin ağaç bakan kişi en az 8 ton gübre alması lazım. Kazanmamış ki yerine koysun. Elinde sermayen yoksa ağaca bakımı yapamazsın” diye konuşuyor. Zeytin üreticilerini desteklemek amacıyla kurulan Marmarabirlik, bu sene üreticilere Kasım’dan beri ödeme yapmadı. Beş aydır üreticinin parasını alamadığını söyleyen Özata, “Adam zaten aç geziyor” diyor.

Esnaf Mustafa Oruk

‘GELECEK YILA BORÇLU OLARAK BAŞLIYORUZ’

51 dönüm zeytinlik alanı olan Mustafa Oruk, ürünlerini kendi dükkanında satıyor. 51 dönümlük alana devletin mazot ve gübre desteği olarak sadece 6 bin 500 lira destek verdiğini söylüyor. Oruk, artan maliyetleri ise şöyle anlatıyor:

“Bir bakırlı ilacının fiyatı 80 lirayken, 760 liraya çıktı. Mazot inanılmaz. Her hafta zam geliyor. Bu sene yaptığımız ürünü bir cepten diğer cebe koyuyoruz, bir gelir sağlamıyor. Gelecek yıla tekrar borçlu olarak başlıyoruz. Devlet bize ‘siz üretmeyin, biz size dışarıdan getiririz, siz tüketin’ diyor. Üretmeyen bir ülke her zaman yok olmaya mahkumdur.”

Zeytin fiyatlarının yüksek olmasından dolayı üretiminin de iyi bir gelir sağladığını düşünüldüğü için zeytin alanlarının satın alındığını söyleyen Oruk, “Ama bakıyorlar ki girdi masraflarıyla satılan malın arasında az bir fark var. Alan kişi en fazla bir yıl bakıyor, sonra bırakıyor. Ağaçlar kurumaya başlıyor. Orman oluyor. Bu ağaçlar bakılmadığı zaman yok olup gidiyor. Zeytin ağacı yok oluyor. Tirilyenin yüzde 60’ı satılmış durumda” diye konuştu.

Esnaf Vedat Ateş

‘İKLİMLER DEĞİŞTİ, ÜRETİM ZORLAŞTI’

Vedat Ateş, doğduğundan beri zeytinciliğin içinde olduğunu söylüyor. Ateş, “Biz üretimde son nesiliz” diyerek kendilerinden sonra masrafların çok olması, iklimin değişmesi nedeniyle kimsenin zeytin üretimi yapmayacağını belirtiyor. 100 dönümlük arazisinden geçen sene aldığı ürünün yarı yarıya azaldığını söyleyen Ateş, “İklimler değiştiği için üretim zorlaşıyor. Kuraklıktan dolayı rekolte çok düşük oluyor. Mart ayında yağışlar fazla oldu. Yağış kıtlık getirir derler. Yağış fazla olduğu için ağaçlar çiçeklenme zamanında dölleme yapamadı, zeytin tutumu olmadı” sözleriyle anlattı.