Celal Şengör Kanuni için neden 'salak' dedi?

Dünyanın ilk atlası olarak kabul edilen 'Klaudios Ptolemaios' atlasının tanıtımı Habertürk gazetesi yazarı Fatih Altaylı ve Prof. Dr. Celal Şengör tarafından İTÜ'de gerçekleştirildi. Fatih Altaylı, tanıtımda Prof. Dr. Celal Şengör'ün Kanuni Sultan Süleyman için "salak" demesinin nedeninin basının ilgisini çekmek olduğunu yazdı.

Ptolemaios tarafından yapılan 'Klaudios Ptolemaios'un atlasının tıpkıbasımı İTÜ ile Bern Üniversitesi'ndeki eş zamanlı törenle tanıtıldı. 27 özgün haritanın yer aldığı eser, dünyanın ilk atlası olarak kabul ediliyor. Topkapı Sarayı Müzesi'nin bulunan 'Klaudios Ptolemaios'un atlasının tıpkıbasımı İTÜ ile Bern Üniversitesi salonlarında eş zamanlı gerçekleştirilen tören ile tanıtıldı. 1999 adet basılan Ptolemaios'un atlası, 3 bin 500 liradan satılıyor.

"Bu cümlem haber olur herhalde"

Fatih Altaylı'nın yazısının ilgili bölümü şöyle:

"Dün girizgâhını yapmıştım, perşembe günü çok önemli bir kitabın tanıtımını gerçekleştirdik.

Ptolemaios Atlası'nın tıpkıbasımının tanıtımını.

Dünyadaki en önemli el yazmalarından biri.

Döneminin büyük matematikçisi ve haritacısı Ptolemaios tarafından yapılan, dönemin bilinen coğrafyasını anlatan ilk atlas.

Dünyada birkaç kopyası kalmış.

En temizi Vatikan arşivlerinde, en önemlisi ise Topkapı Sarayı'nda.

Fatih Sultan Mehmed buldurup saraya aldırmış ve kullanmış.

Sonrasında unutulmuş.

Cumhuriyet'in kuruluşundan sonra sarayın dehlizlerinde sular içinden çıkmış.

Atatürk'ün emriyle Almanya'dan davet edilen bir restoratör tarafından kurtarılabildiği ölçüde kurtarılmış.

10 yıl kadar önce gelişen teknolojiyle yeniden onarılmış.

İlgilenen araştırmacılar tarafından özel izinle ziyaret edilip incelenebilen bir kitap.

Ve ilk kez çok iyi bir tıpkıbasımı yapılıyor. 1999 adet.

O kadar önemli ki, dünkü yazımda da belirttiğim gibi İtalyan Grandük Medici adını duyunca heyecanlanıp "Keşke ben de gelip görseydim" diyor.

O kadar önemli ki kitap, coğrafi keşiflerin yapılması bile bu atlas sayesinde mümkün olmuş.

İşte bu kitabın basın tanıtımını yapıyoruz.

Tanıtım öncesi Celal Şengör, "Ne dersin Fatih, medyamız bu tanıtıma ilgi gösterir mi? Çok önemli bir iş bu" diyor.

Ben de Celal'e, "Sen abuk sabuk bir laf etmezsen haber bile olmaz emin ol" diyorum.

Prof. Celal Şengör, uzun uzun kitabın önemini, değerini anlatıyor, Fatih Sultan Mehmed'den uzun uzun övgü dolu sözlerle bahsediyor ardından ben Cumhuriyet döneminde Topkapı Sarayı'nda bulunan Piri Reis haritasına getiriyorum sözü.

Ve Celal Şengör, Piri Reis haritasının ne kadar değerli olduğunu anlatırken, "Eğer o harita Fatih Sultan Mehmed zamanında çizilmiş olsaydı, Piri Reis o haritayı Fatih'e getirseydi, Osmanlı İmparatorluğu bambaşka bir yöne giderdi, ama Kanuni salak olduğu için bu haritanın önemini anlamadı. Eğer anlayıp dünyanın nasıl değiştiğini görseydi, Osmanlı yıkılmazdı, bugün hâlâ dünyanın en büyük devleti olurduk" diyor.

Ve masanın altından bana bir tekme atıyor. "Bu cümlem haber olur herhalde" demek için.

Ve yanılmıyoruz.

Ertesi gün Ptolemaios Atlası'ndan iki kelime bahsedenler, Celal Şengör'ün "attığı oltayı" yutarak, sadece ve sadece basının anlayışını test etmek için kullandığı tek kelime üzerinden haber yapıyorlar.

Sabah beni arayan Celal Şengör, "Testimiz başarılı oldu. Türk basınının haber anlayışının ne olduğunu bilimsel olarak ortaya çıkardık" diyor.

Giyotinin altına uzattığı boynunu bilimsel deney yapmak için kullanan bilim adamı Lavoisier gibi.

Vurun Celal'e ama en azından Ptolemaios Atlası'ndan da biraz bahsedin.

Çok önemli çünkü."

Dünyanın kabul edilen ilk atlası

Milliyet'ten Mert İnan'ın haberine göre, Klaudios Ptolemaios (M.S 100-170) tüm zamanların en önemli coğrafyacısı. Ptolemaios yaşadığı dönem boyunca harita çizimleri ve koordinatlar üzerinde çalıştı. Ancak Ptolemaios'un M.S 2'nci yüzyılda yaptığı, içerisinde 27 özgün harita ve kordinatların yer aldığı dünyanın ilk atlası, 7. yüzyıldan sonra ortadan kayboldu. 13.yüzyılda atlasın peşine düşen Bizanslı Maksimus Planudes, kayıp eserin bilgilerine ulaşınca, kolları sıvadı.

İstanbul'da bulunan el yazmalarının çoğaltıldığı 'scriptorium'da yeniden üretilen eserin bir nüshası Vatikan'a gönderilirken, diğer nüsha ise Bizans imparatorluk kütüphanesine kaldırıldı. Fatih'in İstanbul'u fethetmesinden 11 yıl sonra atlas bu kez padişahın eline geçti. Fatih'in günlerce inceleyip, kütüphanesinin baş köşesine kaldırdığı nadide eser, ölümünden sonra adeta sarayın depolarında çürümeye terk edildi.

Topkapı Sarayı'nın müzeye dönüştürülmesinden sonra, Atatürk'ün talimatıyla 1926'da depodan çıkartılan atlas bu kez, Alman bilim insanları tarafından incelemeye alındı. Ancak çürüyen eserin o dönem restore edilmesinin mümkün olmadığı anlaşıldı. Nadide eserin gelecek kuşaklar tarafından onarımdan geçmesi için koruma altına alınmasına karar verildi. 2000'li yılların başında İsviçre Bern Üniversitesi Ptolemaios Enstitüsü'nden Prof.Dr.Alfred Stückelberger, atlası görmek için İstanbul'a gelince dönemin Topkapı Sarayı Müzesi Müdürü Filiz Çağman, Prof. Dr. Celal Şengör'den yardım istedi. 

Atatürk'ün talimatı

İTÜ'de dün düzenlenen tanıtım toplantısında Prof. Dr. Şengör, o süreci şöyle anlattı: "Filiz hanım, beni yanına çağırdıktan sonra nadide eserin restorasyonu için bütçe almaya çalıştıklarını ancak devletin bütçe ayırmadığını söyledi. 30 bin euro'luk masrafı üstlendim. Prof. Dr. Stückelberger, restorasyon işine koyulurken, aradan geçen yıllar içinde tıpkıbasımı da Boyut Yayıncılık'ın sahibi Bülent Özükan üstlendi. Süreç içerisinde Eski Kültür Bakanı Atilla Koç ve İlber Ortaylı'nın da bürokratik engelleri aşmamızda büyük yardımları oldu. Klaudios Ptolemaios, koordinat sistemi ve izdüşümler oluşturup, astrolojik bilgiler üzerinden çizim yapan önemli isimdi. Atatürk'ün 1926'da Klaudios Ptolemaios'un atlasının kurtarılması için verdiği talimat sonrası, o dönem Piri Reis'in haritaları da müze deposundan gün yüzüne çıktı. Daha da önemlisi Piri Reis'in haritalarında Kristof Kolomb'un kayıp haritasının izlerinin bulunmasıydı."