AYM Başkanından Soylu'ya hukukçu yanıtı

Anayasa Mahkemesi (AYM) Başkanı Zühtü Arslan, AYM'ye bireysel başvuru hakkının kabulünün sekizinci yıl dönümü nedeniyle düzenlenen "İnternet Çağında Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunması" başlıklı sempozyuma kayınpederi Derviş Tarakçı'nın vefatı nedeniyle katılamadı. Cenaze için Kahramanmaraş'a giden Arslan'ın hazırladığı konuşmayı ise Başkanvekili Hasan Tahsin Gökcan okudu.

Konuşmasında isim vermeden İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun verdiği kararlardan dolayı Anayasa Mahkemesini hedef alan sözlerine yanıt veren Arslan, demokrasilerdeki kuvvetler ayrılığına vurgu yaparak, özgürlük ve güvenlik dengesine dikkat çekti. Arslan, "Güvenlik sağlanırken temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği iddialarını incelemek ve denetlemek en başta yargının, özellikle de anayasa mahkemelerinin asli görevlerindendir. Dolayısıyla özgürlük ve güvenlik arasında hassas bir ilişkinin olduğunu, bunlardan birini sağlayıp diğerini hiçe saymanın düşünülemeyeceğini kabul etmek durumundayız. Güvenlik ve özgürlük değerlerini bir arada yaşatacak, onları günlük hayata yansıtacak olan da kuşkusuz hukuktur. Dolayısıyla hukuk, bu değerlerin düşmanı değil varlık şartıdır. Hukukun olmadığı yerde ne güvenlik ne de özgürlük olabilir. Özgürlüğünün olmadığı yerde demokrasi de yoktur. İfade özgürlüğü ise çoğu kez eleştiri özgürlüğüdür. Bu anlamda eleştiri demokrasinin alametifarikasıdır." dedi.

"Esasen kullandığımız dil, kimliğimizi ve kişiliğimizi yansıtır." diyen AYM Başkanı Mevlâna'nın Mesnevi'deki "İnsan, dilinin altında gizlidir. Bu dil, canın kapısına perdedir.
Bir rüzgâr perdeyi savurunca, evin içindeki sır bize âşikar olur" sözlerini hatırlatarak, "İfadeye ve tarzına yönelik tüm bu söylenenlerin internet ortamında yapılan açıklamalar, paylaşımlar ve kullanılan dil bakımından öncelikle ve özellikle geçerli olduğunu da vurgulamak isterim. Anayasa Mahkemesi, Anayasa'nın ve kanunların kendisine verdiği görev ve yetkiler kapsamında, Türkiye Cumhuriyeti'nin temel hak ve özgürlükleri güvenceye alan demokratik hukuk devleti niteliğini korumaya çalışıyor. Görevini en iyi şekilde yerine getirmek için de çaba gösteriyor." ifadelerini kullandı.

AYM Başkanı Zühtü Arslan'ın konuşmasından bazı bölümler şöyle:

ELEŞTİRİNİN ÜSLUBU ÖNEMLİ

"Yargı kararları, özellikle AYM kararları kutsal metinler değildir. Eleştirilebilir, dahası eleştirilmelidir. Eleştirinin eleştirilenler bakımından etkili ve faydalı olabilmesi büyük ölçüde kullanılan üslûba bağlıdır. Yargı kararından ziyade kararı verenlere odaklanan ve eleştiri ötesine geçen ifadelerin fayda getirmeyeceği, zira eleştiriyi mecrasından uzaklaştıracağı açıktır.

AYM, her geçen gün artan iş yüküne ve tüm olumsuzluklara rağmen bireysel başvurunun etkili bir hak arama yolu olarak kullanılmasını sağlamıştır. 23 Eylül 2012 tarihinden bugüne mahkemeye yaklaşık 285 bin başvuru yapılmış, bunun 243 bin kadarı sonuçlandırılmıştır. Başka bir ifadeyle bireysel başvurunun başladığı tarihten bu yana yapılan başvuruların yüzde 85,5'i karara bağlanmıştır. Şu anda AYM'nin önünde 42 bin civarında başvuru bulunmaktadır. Mahkememiz incelediği başvurularda 10 binden fazla ihlal kararı vermiştir. İhlal kararlarının temel hak ve özgürlüklere dağılımına bakıldığında ilk üç sırada yüzde 54 ile adil yargılanma hakkı, yüzde 26,7 ile mülkiyet hakkı ve yüzde 5,7 ile ifade özgürlüğü olduğunu görüyoruz.

KATILMASAK DA KATLANMALIYIZ

(Cemil Meriç'in düşünce özgürlüğü ile ilgili "En kötü yanımız müsamahakâr olamayışımız" sözünü hatırlatarak) Gerçekten de ifade edilene katılmak zorunda değiliz, ama katlanmak zorundayız. Söyleneni hoş bulmayabiliriz; ama söyleyeni hoş görmek ve cömertçe tahammül göstermek durumundayız. İfade özgürlüğünün alanı geniştir. Özellikle bu özgürlükte esas olan serbestlik, istisna olan sınırlamadır. Bu bağlamda, kural olarak, şiddet ve terörü teşvik, nefret söylemi, tehdit ve hakaret dışında her türlü ifadenin hukuk düzenince korunması gerekir.

Terörle mücadele tarihinde demokratik devletlerin zaman zaman düştükleri bir tuzak vardır. Bazen hukuku bir kenara bırakarak ya da bir süre askıya alarak mücadele etme zorunluluğundan bahsedilir. Aslında bu tam da teröristlerin istediği şeydir. Hukuku ayak bağı olarak gören bir anlayış ve uygulamanın, verilen haklı mücadeleye gölge düşürebileceği ve uzun vadede ağır maliyetlere yol açabileceği bilinmektedir.

ELEŞTİRMEK İÇİN OKUYUP ANLAMAK GEREKİR

Yargı kararları, özellikle AYM kararları kutsal metinler değildir. Eleştirilebilir, dahası eleştirilmelidir. Bundan en fazla kurumsal olarak kararları eleştirilen yargı kurumu faydalanır. Bununla birlikte yargı kararlarına yönelik eleştirilerin faydalı olabilmesi için asgari iki hususun önemli olduğunu düşünüyorum. Birincisi herhangi bir metni eleştirmek için öncelikle onu okuyup anlamak gerekir. Bu yargı kararları için de geçerlidir. Daha kararın gerekçesi bile yayımlanmadan tamamen varsayımlar üzerinden yapılan veya yayımlandıktan sonra okunmadan yöneltilen eleştiriler kamuoyunu yanlış bilgilendirme ve yönlendirme sonucunu doğurmaktadır. Kararlara yönelik bazı eleştirilerden görüyoruz ki, kararlarımız okunmadan, bazen de okunduğu halde yeterince anlaşılmadan eleştirilmektedir.

Halbuki sağlıklı bir eleştiri, okumayı ve okunanı doğru anlamayı gerektirmektedir. Aksi takdirde kararda söylenmeyenler, söylenmiş gibi gösterilebilmektedir. İkinci olarak eleştirinin eleştirilenler bakımından etkili ve faydalı olabilmesi büyük ölçüde kullanılan üslûba bağlıdır. Çoğu kez 'nasıl' söylediğiniz, 'ne' söylediğinizin önüne geçer. Hiç şüphesiz üslûp ya da ifade tarzı da ifade özgürlüğünün güvencesi altındadır. Elbette herkes dilediği üslûbu tercih etmekte serbesttir. Ancak yargı kararından ziyade kararı verenlere odaklanan ve eleştiri ötesine geçen ifadelerin fayda getirmeyeceği, zira eleştiriyi mecrasından uzaklaştıracağı açıktır.

KULLANDIĞIMIZ DİL KİŞİLİĞİMİZİ YANSITIR

 Esasen kullandığımız dil kimliğimizi ve kişiliğimizi yansıtır. İfadeye ve tarzına yönelik tüm bu söylenenlerin internet ortamında yapılan açıklamalar, paylaşımlar ve kullanılan dil bakımından öncelikle ve özellikle geçerli olduğunu da vurgulamak isterim. Sonuç olarak AYM Anayasa'nın ve kanunların kendisine verdiği görev ve yetkiler kapsamında, Türkiye Cumhuriyeti'nin temel hak ve özgürlükleri güvenceye alan demokratik hukuk devleti niteliğini korumaya çalışıyor. Görevini en iyi şekilde yerine getirmek için de çaba gösteriyor. Bu vesileyle buradan kamuoyuna bir çağrıda bulunmak istiyorum. AYM'ye katkı yapmak istiyorsanız, lütfen kararlarımızı eleştirin. Eleştirileri gerçekten dikkate alıyor ve değerlendiriyoruz."

AYM BAŞKANI ARSLAN'IN KONUŞMA METNİNİN TAMAMI İÇİN TIKLAYIN