Veli-Der raporu: Okul terk etme oranları yükseldi

PELİN AKDEMİR / BURSAPORT

Öğrenci Veli Derneği’nin (Veli-Der) hazırladığı 2024-2025 eğitim-öğretim yılı raporuna göre, okullarda terk oranı arttı. Bundaki en büyük etkenler, okul harcamalarının artması, yoksulluk, özel okul ücretlerinin yüksekliği, nitelikli devlet okullarına az sayıda öğrenci alınması oluşturuyor.

Veli Derneği Bursa Şube Başkanı Barış Dinga, okul terklerinin en fazla ortaokuldan liseye geçiş sırasında yaşandığını belirtti.

2 MİLYON 9 BİN 480 ÇOCUK ÖRGÜN EĞİTİM DIŞINDA

Raporda, okul terklerine paralel biçimde çocuk işçi sayısında yaşanan artışa dikkat çekiliyor. Örneğin, MESEM’lerdeki öğrenci sayısı 160 binken 1 milyon 264 bine ulaştı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 5-17 yaş arasında 720 bin çocuk ‘işçi’ olarak çalıştırılıyor. Milli Eğitim Bakanlığı’nın açıkladığı son verilerde okulda olması gereken 2 milyon 9 bin 480 çocuk örgün eğitim dışında. Türkiye'de özel okulların oranı yüzde 24'e ulaşırken TÜİK’e göre, eğitim harcamaları yüzde 120 artış gösterdi. 

En yaygın okul terki, ortaokul sonrası liselere geçişte yaşanıyor. Rapora göre, okullarından ayrılan lise çağındaki öğrenci sayısı 2 milyon 9 bin 480’e ulaştı. Açık öğretim ortaokuluna giden öğrencilerin tüm öğrencilere oranı ise bir önceki yıla göre 3,2’den 6,1’e yükseldi.

Rapora göre yönetmelikler de okul terklerinde rol oynuyor. 8 Eylül 2023 yönetmeliğiyle 9. sınıfta başarısızlık nedeniyle sınıf tekrarına kalan öğrenciler, Mesleki Eğitim Merkezleri'ne (MESEM) yönlendirildi. 

Veli Derneği Bursa Şube Başkanı Barış Dinga

‘OKULSUZLAŞMA EN YOĞUN LİSEYE GEÇİŞTE YAŞANIYOR’

Veli Derneği Bursa Şube Başkanı Barış Dinga, eğitimin dinselleşme ve ticarileşmeye dayanan yeni bir düzende olduğunu söyledi. Yüzde 25’i oluşturan özel okullar gibi kamu okullarında da kayıt ücretleri ile eğitimin satın alındığını belirten Dinga, bu durumun Anayasa ve Millî Eğitim Bakanlığı Okul Aile Birliği Yönetmeliğine aykırı olduğunu söyledi. Yoksullaşma ve ekonomik kriz içerisinde kayıt, yemek, servis ücretleri nedeniyle eğitimin aileleri zorladığını ifade eden Dinga, bunun yanı sıra velilerin çocuklarını gönderecek okul bulmakta zorlandığını söyledi. “Türkiye’deki eğitim sisteminin adım adım okulsuzlaştırmaya, eğitimden koparmaya yönelik olduğunu görüyoruz” diyen Dinga, okulsuzlaşmanın en yoğun ortaokulu bitirip liselere geçişlerde yaşandığını belirtti. Dinga, bunun nedenini şöyle açıkladı:

“Liselere Geçiş Sistemi ile yaklaşık yüzde 10 öğrenci ‘nitelikli okul’ kapsamındaki liselere giriş yaparken kalan yüzde 90’ı meslek liseleri, imam hatip liseleri veya az bir sayıda öğrenci adrese dayalı ‘niteliksiz’ akademik liselere giriş yapıyorlar. Bu liselere gitmek istemeyen çocuklar, son bir çare olarak açık liseye yöneliyor. Bir diğer seçenek MESEM’ler oluyor.”

Köy okullarının kapatılmasının, taşımalı sistemin getirdiği sorunların, doğu bölgelerinde çocuk yaşta evliliklerin ve mevsimlik tarım işçiliğinin de çocukların okuldan uzaklaşmasına neden olduğunu hatırlatan Dinga, “Bunlar eğitimdeki tıkanmanın sonuçlarıdır. Derin bir yoksullaşma ve ekonomik kriz içerisinde olan ülkemizde halkımızda geniş kitlelerde çocukları okula göndermeme, çocukların okuldan kopmasına yol açan sonuçlara doğru gidiyor. Bugün akademik liseler yerine MESEM’ler gibi öğrencilere çok cüzi miktarda da olsa bir ücret verilerek çocuklar çalıştırılıyor” dedi.

‘EĞİTİM ÇOCUKLARI GELECEĞİN DÜNYASINA HAZIRLAMAKTAN UZAK’

İsmini vermek istemeyen veli, sınıfta kalan 9’ncu sınıf öğrencisi çocuğunu bu yıl için MESEM bilişim bölümüne göndermeyi planlıyor. Bir Anadolu lisesinde okuyan ve geçen yıl sonu ortalaması 67,40 olan öğrenci, 5 dersten başarısız olduğu gerekçesiyle sınıfta bırakıldı. Veli, öğrenciye performans ödevi verilmeden subjektif kanaatlerle ve kasıtlı olarak öğrencinin sınıfta kalmasını sağlayacak şekilde öğretmenlerin performans notu verdikleri gerekçesiyle 9 Temmuz’da İdare Mahkemesi’ne dava açtı. Oğlunun eğitimine MESEM’de devam etmesi kararı alan veli eğer davayı kazanırsa çocuğu 10’ncu sınıftan devam edebilecek, kazanamazsa yeniden 9’ncu sınıfı tekrar etmek zorunda kalacak.

“Ben her koşulda bu eğitim sisteminin içerisinden çocuğu çıkarmak istiyorum” diyen veli, Türkiye’deki mevcut eğitimin bugünün ve geleceğin dünyasını anlayamadığını belirtti. Veli, “Çocukları geleceğe hazırlamak konusunda uzak kalıyor. Çocuklar bugünkü eğitim sisteminde zaman kaybediyor. Çocukların okula gittiği zaman kendi çocuğum da dahil çok mutsuz ve motivasyonsuz olduklarını görüyorum. Ezberciliğe dayalı, 100 yıl öncesinin endüstri çağına ait bir eğitim modeliyle yapay zekâ çağının çocuklarını yetiştirmeye çalışıyoruz. Bilgi yükleyerek ve ezbere dayalı yanıtlar vermesini isteyerek çocukları yapay zekâ çağına hazırlamak mümkün değil. Oysa yeni dünya soru soran çocuklar istiyor. Mevcut eğitim sistemi çözüm üretmek yerine çocukların zihninde sorun üretiyor” diye konuştu.

MESEM’de bazı iş kollarında öğrencilerin ucuz iş gücü olarak görüldüğünde sorunlu bir durumun ortaya çıktığını belirten veli, neden MESEM’i tercih ettiğini şöyle aktardı: “Benim açımdan çocuğum bildiğim başarılı bir bilişim şirketinde yetişecek. Bitmiş bir ortaöğretim sistemi var, ben çocuğu buradan çıkarıyorum. Genel eğitim sistemi çözüm sunamadığı için bireysel olarak böyle bir çözümü tercih ettim. Bedesten ve kervansaray arasındaki farkı ezberlemek zorunda kalmak yerine dünyanın gerçekleriyle iç içe bilişim alanında kendini geliştirecek.”

MÜZİK BÖLÜMÜNDE OKUMAK İÇİN AÇIK LİSE BİTİRDİ

Elis İyibilenler, lise okurken müziğe olan ilgisini fark ederek müzik alanında eğitim görmek istediği için lise öğrenimini açıktan tamamladı. İyibilenler, “Anadolu Lisesinden Güzel Sanatlar Lisesine geçiş yapılamadığı için üniversite için yetenek sınavlarına hazırlanmaya başladım. Sınava hazırlanma sürecinde diğer derslerin ağırlığı engel olduğu için açık liseye geçtim” sözleriyle anlattı. Açık lisede sınavların online olmasının de kendisi için bir avantaj olduğunu söyleyen İyibilenler, bu sene Bilgi Üniversitesi Müzik Bölümünü kazandı. Ailesinden dolayı ve mevcut eğitim sistemi içerisinde Anadolu lisesine gitmek zorunda kaldığını söyleyen İyibilenler, “Ne Güzel Sanatlara geçebildim ne de Anadolu Lisesine uyum sağlayabildim. Öğretmenlerime de müzik okumak istediğimi ve yetenek sınavına hazırlanmak istediğimi söylüyordum ama müziğe olan ilgim yüzünden ders notlarım düşünce uyarıyorlardı” dedi.