Marmara Yaşasın: Marmara Denizi ekokırım suç mahalline dönüşmüştür

Marmara Yaşasın Grubu, Marmara Denizi’nin 2021 yılında müsilajla birlikte gündeme gelen kirliliğinin hâlâ devam ettiğini anlattığı basın toplantısı yaptı. 

İstanbul'da Divriği Kültür Merkezi'nde düzenlenen toplantıda, Marmara Denizi için başlatılan "Marmara Yaşasın" kampanyası kapsamında yapılacak eylemler açıklandı. Toplantıda, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın, Sağlık Bakanlığı’nın ve başta İstanbul Büyükşehir Belediyesi olmak üzere Marmara Denizi’ne kıyısı olan, kirliliğine katkıda bulunan tüm illerin yerel yönetimlerinin harekete geçmesi için öneriler sunuldu.

İller Bankası, 1975 yılında yayınlanan “İstanbul Kanalizasyon Projesi Master Plan Revizyonu” isimli raporunda, şu uyarıda bulunuyor:

“Marmara Denizi’nin alt tabakasının İstanbul’un atıksularının ancak küçük bir kısmını özümleyebilecek kapasitede olduğu, artan nüfusla ve sanayiyle birlikte, evsel ve endüstriyel atıkların kontrolsüz biçimde Marmara’ya gönderilmesiyle ışık geçirgenliğinin düşeceği, Marmara’da alt seviyelerde çözünmüş oksijen miktarının giderek azalacağı, alt tabakada canlılığın kaybolacağı, Ege ve Karadeniz’in de Marmara’nın kirliliğinden zarar göreceği, balıkların zehirlenmesine yol açacağı ve balıkçılığı olumsuz etkileyeceği.”

"MARMARA'NIN ASIL KİRLETİCİLERİ İÇİN SOMUT ADIMLAR ATILMADI"

Açıklamada, aşırı kirliliğe ve oksijen kıtlığına dayanamayan çoğu canlı türünün ya yok olduğu ya da Marmara’yı terk ettiği belirtildi. Biyoçeşitlilikte ciddi azalmayla birlikte, kirliliğe dayanabilen türlerin sayılarında da artışlar meydana geldi. 

2020 yılı Kasım ayında Ergene Derin Deniz Deşarjı projesinin ilk etabı tamamlanmasıyla yaklaşık 15 bin metreküp/günlük bir debiyle atıksular Marmara Denizi’ne verilmeye başlandı. Aynı dönemde Marmara Denizi’nde balıkçılar, ağlarını çekerken 15-20 metre derinlikte oluşmaya başlayan müsilaj nedeniyle zorluk yaşadılar. Ergene deşarjının başlaması ile müsilajın aynı tarihlere denk gelmesi oldukça manidardı. Müsilajla mücadele kapsamında, 6 Haziran 2021’de 22 maddelik “Marmara Denizi Koruma Eylem Planı” ve ardından bu eylem planını yürütmek için “Bütünleşik Stratejik Plan” açıklandı. 4 Kasım 2021’de çıkarılan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Marmara Denizi ve Adalar “Özel Çevre Koruma Bölgesi” ilan edildi ve bölge sınırları içerisindeki tüm imar planları hazırlama ve ilanı yetkisi Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na geçti. 30 Aralık 2021’de Marmara Denizi, tüm kıyı şeridini de kapsayacak şekilde “hassas su kütlesi” ilan edildi.

Açıklamada, "Alınan kararlara, eylem planına ve yönetmelik değişikliklerine karşın, Marmara’nın asıl kirleticileri ile ilgili somut bir adım atılmamış, bakanlık denetleme sorumluluğunu gerektiği şekilde yerine getirmemiş, sonuç olarak arıtılmayan atıksuların denize deşarjına engel olunmamıştır. Bugün Marmara Denizi, tüm kıyı çevresi ve adalarıyla bir ekokırım suç mahalline dönüşmüştür" denildi.

"EVSEL VE ENDÜSTRİYEL YÜKÜN YÜZDE 67'Sİ İSTANBUL KAYNAKLI"

Ekokırım suç mahalli olan yerler şöyle sıralandı:

"Mega kent İstanbul Marmara’yı önemli ölçüde kirleten evsel atıksularıyla, Kocaeli-Dilovası bölgesi sanayi yoğunluğunun ürettiği hava ve su kirliliğiyle, Tuzla ve Yalova bölgeleri tersaneler kaynaklı kirlilikle, Ergene havzası bölgedeki tüm organize sanayilerden kaynaklı toprak ve su kirliliğiyle, kirliliği Marmara Denizi’ne taşıyan ve tamamının devreye girmesiyle daha da felakete yol açacak olan Ergene Derin Deniz Deşarjı’yla, Bandırma’da Gönen Nehri, Bursa’da Nilüfer Nehri’nin ağır endüstriyel, evsel ve tarımsal kirlilikleri denize taşımasıyla, Çanakkale-Balıkesir'deki ölçek planları sonucu ortaya çıkabilecek yat, liman vb projeleriyle, Biga’daki kömürlü termik santrallerin soğutma sularının neden oldukları kirlilik ve sıcaklık artışıyla, adalardaki çok sayıda mermer ocakları ile inşaatlar, hafriyatlar ve kıyı doldurmalarıyla tüm bölge istisnasız tüm illeriyle bir suç mahaline dönüşmüş durumda."

Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın verilerine göre Marmara Denizi’ne gelen toplam evsel ve endüstriyel yükün yüzde 67'sinin İstanbul kaynaklı olduğunun belirtildiği açıklamada, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı İstanbul Planlama Ajansı’nın 2022 yılında yayınladığı “20 soruda Marmara Denizi” bildirisinde de Marmara’nın bazı sorunlarının dile getirildiği, ancak İstanbul’un kirlilik ve yıkımlardaki hayati sorumluluğuna değinilmediği ve İSKİ politikalarına yönelik eleştiri veya iyileştirme talebinin yer almadığına dikkat çekildi. 

"MARMARA DENİZİ ALICI ORTAM OLAMAZ"

Açıklamada son olarak Marmara Denizi'nin alıcı ortam olmadığı vurgulanarak, "33 yıldır ısrarla uygulanmakta olan sözde derin deniz deşarjına derhal son verilmelidir. Karada tüketilen su karada kalmalı, atıksular geri kazanılarak sanayide ve sulamada tekrar kullanılmalıdır. Bunca yıldır kıyı tahribatlarıyla ve diğer kirleticilerle yıkıma uğrayan karasal ekosistemleri de doğaya yeniden kazandırmak için çalışmalar yapılmalıdır." denildi.

"Marmara Yaşasın" kampanyası kapsamında yapılacaklar şöyle aktarıldı:

"Marmara Denizi yıkımlarının vurgulanması için sosyal medya kampanyaları, sunum-forum organizasyonları, atölye çalışmaları, Marmara’nın yıkımına yol açan ekokırım suç mahallerinin ifşası için eylemler, ekokırımın Türkiye’nin iç hukukunda suç olarak tanınmasına yönelik Marmara’daki suçların anlatılarak “Yurttaş Ekokırım Yasası Yapıyor” kampanyasına imza toplanan stant çalışmaları yapacağız."