İnegöl ve Kestel'in havası alarm veriyor: 'Kanser vakaları arttı'

PELİN AKDEMİR / BURSAPORT

Bursa, hava kirliliğine bağlı ölümler açısından Türkiye'de üçüncü sırada yer alıyor. Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Bozbey, İnegöl ve Kestel ilçelerine dikkat çekerek iki fabrikanın özellikle hava kirliliğine neden olduğunu açıkladı.

Halk her geçen gün artan kanser vakaları olduğunu savunurken ilçe belediye başkanları somut adımların atılacağını söylüyor.

Hava kirliliğine karşı Kestel halkı geçtiğimiz ekim ayında eylem yaptı. 

KESTEL’DE BURSA ÇİMENTO, İNEGÖL’DE STARWOOD

Temiz Hava Hakkı Platformu’nun raporuna göre, Kestel’de hava kirliliğinin, sınır değerlerini aştığı gün sayısı 2023 yılında 278 olarak kaydedildi. Bursa Büyükşehir Belediyesi hava kalitesi izleme sisteminden elde edilen ölçümlere göre, İnegöl en sağlıksız hava kalitesinin tespit edildiği bölge olurken, Kestel ve Nilüfer Çalı civarında hava kalitesi ‘hassas’ olarak belirlendi.

Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Bozbey, özellikle İnegöl ve Kestel ilçelerinde hava kirliliğinin tehlikeli boyutlara ulaştığını uzun zamandır dile getiriyor. Bozbey, İnegöl’de Starwood sunta fabrikasının, Kestel’de ise Bursa Çimento’nun hava kirliliğine neden olduğunu açıklayarak, İnegöl’de yaşayan vatandaşlara maske takmaları yönünde çağrıda bulundu. “Kestel’de çimento fabrikasının artık kendine gelmesini istiyoruz” diyen Bozbey, fabrikaların atık yaktıklarını ve filtre çalıştırmadıklarını savundu.

‘2 YILDA 4 KEZ CEZA KESİLEBİLİYOR, O SÜREDE ZATEN KİRLETİYOR’

İnegöl ve Kestel halkı, kanser vakalarının arttığını savunarak hava kirliliğini gündeme getiriyor. Kestel’de 2023 yılında 225, 2024 yılında 200’ün üzerinde kanser vakasının görüldüğü belirtiliyor. Buna rağmen 200 metre yakınında evlerin bulunduğu Bursa Çimento, katı atık bertaraf tesisinde kapasite artırımı için ÇED başvurusuna hazırlanıyor. Geçmiş yıllarda Kestel Belediyesi tarafından usulsüz imalatlardan ötürü Bursa Çimento'ya yaklaşık 44 milyon lira ceza da kesilmişti.

Kestel Çevre Platformu Sözcüsü Deniz Tuncay, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü'nden kendilerine Bursa Çimento fabrikası için ‘her şey yasal mevzuata uygun’ dediğini aktardı. Tuncay, “Kestel’de günde en az 3 firmanın denetlendiğini, sürekli denetimlerin yapıldığını, cezaların kesildiğini söylüyorlar. Fabrikaya ceza kesildikten sonra 6 ay bekleme süresi var. 2 yıl boyunca 6 aylık dönemlerde 4 kez ceza kesilebiliyor. Firma bu 2 yılda zaten kirletiyor. ‘2 yıl boyunca sen havayı kirletebilirsin, insan sağlığını tehdit edebilirsin’ deniliyor” diye konuştu.

Kestel Belediye Başkanı Ferhat Erol, konuyla ilgili bakanlıkla temas halinde olduklarını söyledi.

Kestel Belediye Başkanı Ferhat Erol ise artık somut adımların atılması için talimatların verildiğini söyledi. Çevre, Şehircilik, İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum ile de görüştüklerini, bakanlıktan caydırıcı cezaların verilmesine yönelik taleplerinin olduğunu söyleyen Erol, “Artık somut adımlar atılacak ve hep beraber göreceğiz” dedi.

İnegöl halkı da artan hastalıklardan, kanser vakalarından şikayetçi. İnegöl, konumu itibariyle çanak şeklinde, bu nedenle hava akımının az olması buna bağlı hastalıkları artırıyor.

'İNEGÖL'DEKİ MOBİLYACILARIN ATIKLARINI DA YAKIYOR'

İnegöl Kent Gönüllüleri Dernek Başkanı Müfide Karaduman, “İnegöl’de hava kirliliği bugünün sorunu değil” diyerek, sanayi büyüdükçe hava kirliliğinin arttığını, doğal gaza gelen zamlardan dolayı ise insanların kömür tükettiğini söyledi. Karaduman, Starwood fabrikasıyla ilgili, “Fabrikada günde 157 bin sunta ve MDF üretiliyor. Sadece sunta üretimi yapmıyor, aynı zamanda İnegöl’deki mobilyacıların atıklarını da toplayarak yakıyor. Gece saatlerinde duman daha fazla oluyor” bilgisini paylaştı. Cezaların yetersiz ve yargı sisteminin yavaş olduğunu söyleyen Karaduman, “Astım vakalarının Türkiye ortalamasının iki katına çıktığı söyleniyor. Kanser vakaları Türkiye ortalamasının üzerinde” dedi.

Kestel Hastanesi'nin karşısındaki Organize Sanayi'de bulunan fabrikalardan çıkan duman görülebiliyor.

‘DUMANLARI SİMSİYAH, YETKİLİLER GÖRMÜYOR MU?’

İnegöl Kent Gönüllüleri’nden gazeteci Sinan Unuak da organize sanayi bölgelerinden çıkan zehirli gazların İnegöl’de kanser hastalığını yaygın duruma getirdiğini belirtti. Starwood fabrikasının baskılar sonucunda 7 sene önce filtre taktırdığını kaydeden Unuak, kullanılan filtrelerin maliyeti çok yüksek olduğu için mesai saatleri dışında fabrikanın filtreleri çalıştırmadığını iddia etti.

İnegöl Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Mehmet Hanefi Yıldırım da aynı fikirde. Yıldırım, “Organize Sanayi Bölgesi’nin şehrin göbeğinde kalması hava kirliliğini artırıyor. Bursa’ya giden hastaların birçoğu akciğer yani hava kirliliğinden dolayı gidiyor. Organize Sanayi’de standartlara uygun yakıt kullanılmıyor. Kalitesiz kömür, sunta, ağaç talaşı yakan var. Mobilya atıklarını, içerisinde tutkal, kanserojen madde içeren her şey mevcut, onları havaya salıyorlar. Organize sanayi kurulduğundan beri kanser vakaları, akciğer hastalıkları her geçen gün artıyor” dedi.

Yıldırım, “İnegöl’ün semalarına bakın. Sabah sekizden önce bu fabrikaların bacalarından çıkan dumanlar simsiyahtır. Akşam mesai bittikten sonra tekrar benzer görüntü yaşanıyor. Bunu yetkililer görmüyor mu? Başta kaymakam olmak üzere hepsinin üzerinde ölü toprağı var” ifadelerini kullandı.

İnegöl Belediye Başkanı Alper Taban, hedeflerinin tüm şehrin doğal gaza geçmesi olduğunu belirtti.

‘BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ GİTSİN, DENETLESİN’

İnegöl halkının aksine Belediye Başkanı Alper Taban, 2019 yılında ilçenin 8 ayrı noktasına ölçüm cihazları koyduklarını ve internet üzerinden ilçenin hava kalitesinin her an gözlemlenebileceğini belirtti. Sanayi kuruluşları ve konutların fazlalığından dolayı bacalardan çıkan dumanların hava kirliliği olarak algılandığını söyleyen Taban, “Starwood fabrikasını bakanlık online izliyor. 'Hava kirli' demek yeterli değil. Büyükşehir Belediye Başkanı’nın da yetkileri var. Harekete geçerek tespitlerini ilgililerle paylaşsınlar. Hava kirliyse senin yetkin var, yap o zaman. Denetim yetkileri var, zabıtalarını gönderebilir. Akşam saatlerinde filtrelerin çalışmadığı söyleniyor ya, Büyükşehir Belediyesi gitsin denetlesin” diye konuştu.

Doğal gaza geçmeyen küçük ve orta ölçekli firmaların doğal gaza geçmeleri için çabaladıklarını aktaran Taban, asıl hedefinin kömür, odun yerine doğal gazın bütün şehirde kullanımını sağlamak olduğunu belirtti.

Halk Sağlığı Uzmanı Prof. Dr. Alpaslan Türkkan, söz konusu bölgede tıbbi olarak tanı koyamadıkları hastalıklar olduğunu dile getirdi.

‘BAKANLIK ‘İZLİYORUZ’ DİYOR AMA GÖRDÜĞÜMÜZ FİLTRELERİN KAPATILDIĞI’

Halk Sağlığı Uzmanı Prof. Dr. Alpaslan Türkkan da Türkiye’de bütün fabrika bacalarının bakanlık tarafından online olarak anlık izlendiği bilgisini paylaştı. “İzleniyor ama limit aşımı olunca ne yapılıyor? Hiçbir şey. Limit aşımı olmuyor mu? Çok oluyor” diyen Türkkan, iki ilçenin Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan ölçümlerde de kentteki hava kirliliğinin en yüksek olduğu ilçeler olduğunu söyledi.

Türkkan, hava akımının az, kirletici fabrikaların çok olduğunu belirterek, “Online izlense bile limit aşımlarını vatandaşa açıklamıyorlar. Açıklansa bile başlarına bir şey gelmiyor olması nedeniyle havayı çok kirletiyorlar. Yaşanacak gibi değil” dedi. Türkkan, “Filtrelerin kontrolü vatandaş tarafından yapılıyor aslında. Diyorlar ki 'akşamları zifir gibi gaz çıkıyor.' Bakanlık da diyor ki ‘biz izliyoruz.’ Gözümüzde gördüğümüz baca filtrelerinin kapatıldığı. Neden kapatıyor olabilirler? Sistemlerin maliyeti çok yüksek olduğu için baca filtrelerinin kapatıldığını düşünüyoruz. Coğrafi nedenden dolayı da hava kirliliği o bölgede çok fazla” diye konuştu.

‘TANI KOYAMADIĞIMIZ HASTALIKLARLA KARŞILAŞIYORUZ’

Kentin belli yerlerinde geçmiş dönemlerde yerleştirilen hava ölçüm cihazlarına yönelik Türkkan, beklenilen altında ölçümler yapıldığını söyledi. Türkkan, “365 günün 200 günü ölçüm yapmasını bekliyoruz ama 60 gün ölçüm yapan istasyonlar var. Bu istasyonlar gerçekten bilimsel zemine oturmuş şekilde yapılandırılmamışlar. Bir ormanın içerisine ya da Kültürpark’ın içerisine koyarsanız trafiği değerlendiremezsiniz. Bursa’daki ölçüm merkezlerinin hepsi halkın ne soluduğu yönünde fikir sahibi olmamızı sağlamaya yeterli değil. Çünkü çok az sayıdalar ve doğru yerde değiller” dedi.

Türkkan, ilçelerde hastalıkların görüldüğüne ilişkin ise, “Kestel’de çimento fabrikasından dolayı o bölgede yaşayıp da bizim tıbbi olarak tanı koyamadığımız birtakım hastalıklarla da karşılaşıyoruz” dedi. İnegöl’de kaç kişinin, neden öldüğünü resmi bir açıklama yapılmadığından dolayı bilemediklerini söyleyen Türkkan, eğer bu verilere ulaşabilselerdi ‘erken uyarı kabul edip’ ölümlerin artması ve nedenlerine yönelik önleyici önlemler alabileceklerini söyledi.