Sağlıkçının melatonin seviyesi!

Beynin her iki yarı küresi arasında bulunan pineal veya epifiz isimli bez tarafından salgılanan melatonin, uyku döngüsünü ve vücudun biyolojik saatini düzenleyen bir hormondur. Mide, barsak, kemik iliği, retina, deri ve akyuvar hücreleri tarafından da düşük düzeyde üretilir. Havanın kararması ile sentezlenmeye başlar. Akşam 21.00 - 22.00 saatleri arasında salınımı artar, 02.00 ile 04.00 saatleri arasında en üst seviyeye ulaşır, 05.00 ile 07.00 saatleri arasında azalmaya başlar. Bu durum pineal veya epifiz isimli bezde yer alan pinealositler ya da farklı bir deyişle ışığa duyarlı hücreler tarafından kontrol edilir. Böylece hava aydınlıkken melatonin salınımının  durması, hava karardığında tekrar başlaması nedeniyle melatonine drakula hormonu da denir.

Elektrik ve ampulün icadı, sanayileşme ve modern hayatın etkisiyle saat 23.00 ile 05.00 arasında ışığa maruz kalarak uyuyan ya da hiç uyumayan kişilerde veya o saatlerde çalışmak durumunda olanlarda melatonin salgılanması kısıtlı olduğundan bu durum sağlık problemlerine yol açar.

Çünkü;

Bilinen en kuvvetli antioksidan olması nedeniyle melatonin kişide antidepresan etkisi yaratır. Bunun yanında kanser ve kalp hastalıkları gibi pek çok hastalığın varlığı ile ilişkilendirilen melatonin, fizyolojik ve psikolojik sağlık için olmazsa olmazlardandır. Bağışıklık sisteminin güçlenmesi ve hücre yenilenmesi gibi pek çok önemli görevin yerine getirilmesini sağlar. Bu yüzden gece melatonin salgılanan saatlerde uyanık olmak, televizyon izlemek, cep telefonu ile vakit geçirmek, ışığa ve özellikle mavi ışığa maruz kalmak uyku kalitesini ve vücudun hastalıklara karşı direncini düşüren etkenler arasında gösterilir.

Melatonin sadece uyku veren bir hormon değildir. Aynı zamanda vücudumuzda tümör gelişimini baskılayan da bir hormondur. Ayrıca yeterince uyumamak demek bağışıklık sistemini saldırılara açık hale getirmek demektir. Böylece vücut potansiyel kanser hücrelerine karşı savaşta güçsüz kalmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü'nün Uluslararası Kanser Araştırmaları Bölümü geceleri çalışmayı 'Muhtemel kanserojen etkisi bulunanlar' listesine dahil etmiştir.

Gece çalışmasının etkilerini sürekli gece çalışma yerine vardiyalı bir şekilde, gece gündüz çalışmasının yer değiştirilerek yapılması da gidermemektedir. Vardiyalı çalışan insan, devamlı olarak vücudunun ritminde değişikliklerle karşı karşıya kalmakta ve bu durum da çok ciddi sağlık problemlerine neden olmaktadır. Üstelik gece çalışmalarının etkileri uzun sürelidir.

8 bin işçi üzerinde yapılan bir araştırma, vardiyalı çalışmanın ülsere sebep olduğunu ve onu aktif hale getirdiğini kanıtlar bir sonuç vermiştir.

Gece vardiyasında çalışanlarda, akıl ve ruh sağlığı sorunları ile sindirim sistemi rahatsızlıklarının daha sık görüldüğü belirlenmiştir. Üstelik vardiyalı çalışmayı bırakanların bu çalışma sistemi nedeniyle hastalıklara yakalanma riskleri yıllar geçse de devam etmektedir.

Başta sağlıkçılar olmak üzere gece çalışanlar bu melatonin düzeyi ile nasıl başa çıkacaklar?

Sağlık hizmeti 7/24 verilmesi gereken bir hizmet ve pek çok sektör de öyle. İnsan hayatının söz konusu olduğu sağlık hizmetinde başta doktorlar olmak üzere tüm sağlık çalışanlarının melatonine bağlı sağlıkları tehdit altında olunca sağlık yöneticileri, resmi kurum ve kanun yapıcıları tarafından bu yönden bu konunun tekrar gözden geçirilmesi, çalışma saatlerinin revize edilmesi gerektiğini düşünüyorum.

Hastalarımızın sağlığı için, iyi bir sağlık hizmeti almaları için önce sağlıkçılarımızın sağlığı!

Değilse herkes hasta olacak ve sağlığını kaybedecek!