Alzheimer'dan nasıl korunursunuz?

Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Necdet Karlı, Alzheimer'da genetik faktör önemli olduğunu ancak bunun her şey demek olmadığını belirterek, "Yaşam tarzımızda yapabileceğimiz bazı değişiklikler ve gerekli özeni göstermek, hastalığın ortaya çıkma olasılığını azaltır" diyor.

Genellikle 60 yaş üzerinde başlayan ve yaş ilerledikçe görülme sıklığı artan Alzheimer, insanların yaşam sürelerinin artmasıyla beraber en korkulan hastalıklardan biri haline geldi. Kesin nedenleri henüz bilinmiyor ancak hastalığın ortaya çıkmasında genetik yüklülük, çevresel faktörler, toksik maddeler, yaşam tarzı, hipertansiyon, diyabet ve depresyon hastalıkları gibi pek çok faktörün rol oynadığı düşünülüyor. Ancak modern çağın hastalığı Alzheimer için uzmanlar tam olarak umutsuz değiller. Alzheimer hastalığının ortaya çıkma olasılığını tamamen ortadan kaldırmak mümkün olmasa da, en azından riski azaltmanın mümkün olduğunu savunuyorlar.

Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Necdet Karlı, yaşam tarzında yapılabilecek bazı değişiklikler ve gerekli özenin gösterilmesi ile Alzheimer hastalığına yakalanma olasılığının azaltılabileceğini ifade ediyor. Genetik faktörün Alzheimer için her şey demek olmadığını belirten Prof. Dr. Necdet Karlı, "Bilimsel çalışmalar beyin hücrelerimize kanın ve glikozun ulaşmasını artıracak koşma, hızlı tempolu yürüme ve bisiklete binme gibi egzersizlerin beyin fonksiyonlarımızı koruduğunu kanıtladı. Hangi fiziksel aktiviteyi seviyorsanız düzenli olarak günde 30 dakika yapmak size ve beyninize iyi gelecek" diyor. Aşırı kilonun da en önemli risk faktörlerinden biri olduğunu kaydeden Prof. Dr. Karlı, şunları dile getirdi:

"Kilo ile vücutta biriken yağlar beyini de olumsuz etkilemeye başlar. Beyni besleyen damarlar daralır ve ihtiyaç duyulan oksijen, glikoz ve diğer besleyici maddelerin beyin hücresine ulaşması zorlaşır. Bu da beyin hücrelerinin ölümüne, fonksiyon kaybına, beyinin hücreleri arasındaki bağlantının kötüleşmesine ve dolayısıyla hatırlama gibi fonksiyonlarını kaybetmesine neden olur. Orta yaşlarda aşırı kilolu (obez) kişilerde Alzheimer riski 3 kat, fazla kilolu kişilerde ise 2 kat daha fazla. Gerek beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesi, gerekse egzersiz yoluyla fazla kilolardan kurtulmak, beyin sağlınızın korunmasına da yardımcı olur."

Beyini sürekli aktif tutup, çalıştırmanın da Alzheimer'a karşı işe yaradığını vurgulayan Karlı, "Bir anlamda beyninize meydan okuyun. Yaşınız ne olursa olsun okuyun, öğrenin, eğitim alın. Hobi edinin, kendinizi sürekli geliştirin. Sosyalleşmek de çok önemli. Hastalık aynı evrede olsa bile, daha geniş sosyal çevreye sahip olan insanların bilişsel fonksiyonları, sosyal olarak daha sınırlı bir çevreye sahip insanlardan daha iyidir. Bugün için bunun nedenini bilmiyoruz. Ancak sosyal aktiviteler ve geniş bir sosyal çevre sizi zihinsel ve psikolojik olarak rahatlatır. Psikolojik stresin de uzun dönemde Alzheimer riskini arttırdığını biliyoruz. Bu nedenle arkadaş olun, dost olun, sevin, sevilin" diye konuştu.

Prof. Dr. Necdet Karlı, Alzheimer'a karşı Türkiye'de geleneksel olarak uygulanan taze sebze ve meyve tüketmeyi içeren Akdeniz diyetinin de koruyucu özellikler taşıdığını belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü.

"Bol sebze, yeşillik, bol meyve, özellikle koyu renkli ve kırmızı meyveler tüketme faydalı olacaktır. Omega-3'ten zengin balık yemek, E vitamininden zengin ceviz, badem ve fındık yemek hem vücut hem de akıl sağlığınız açısından koruyucudur. Sağlıklı bir diyet size uzun seneler sağlıklı bir yaşam olarak geri döner. Ayrıca kronik hastalığınız varsa son derece dikkatli olun ve hastalığınız ile mücadele edin. İleri yaşlarda yüksek tansiyon Alzheimer için oldukça önemli bir risk faktörü. Bir diğer risk faktörü ise orta yaşlardaki hafif dereceli kolesterol yüksekliği. Bu kişilerin hastalığa yakalanma riski normal insanlara göre daha fazla. Diyabet ve kalp hastalıkları da beyni olumsuz etkiler. Kan şekerinizi ve kalbinizi kontrol edebildiğiniz oranda riskiniz azalacaktır."

Alzheimer riskini azaltmak için kafa travmalarından kaçınmak gerektiğinin de altını çizen Karlı, trafik kazası, düşme, spor sırasında meydana gelen kafa travmaları yıllar sonrasında Alzheimer riskini artırabildiğini belirterek, her alanda dikkatli olmayı öneriyor. Prof. Dr. Karlı son olarak da mutlaka kaliteli uyku uyumak gerektiğini belirtiyor. Karlı, "Unutmayın beyniniz uykuda dinlenir ve zararlı maddeleri atarak kendini korumaya alır. Uyku probleminiz varsa bir an önce çözün veya yardım alın" dedi.

ALZHEİMER RİSKİNİ AZALTMAK İÇİN NELER YAPMALISINIZ?

- Hangi fiziksel aktiviteyi seviyorsanız düzenli olarak günde 30 dakika mutlaka yapın.

- Aşırı kilo, Alzheimer için de çok önemli bir risk faktörü. Beslenme alışkanlıklarınız düzenleyip, egzersiz yaparak fazla kilolarınızdan kurtulun.

- Beyninizi aktif tutun. Yaşınız ne olursa olsun okuyun, yeni şeyler öğrenin, eğitim alın, hobiler edinin, kendinizi sürekli geliştirin.

- Sosyalleşin. Geniş bir sosyal çevre ve sosyal aktiviteler sizi zihinsel ve psikolojik olarak rahatlatır. Bu nedenle arkadaş olun, dost olun, sevin ve sevilin.

- Akdeniz diyetinden vazgeçmeyin. Bol sebze, yeşillik, bol meyve, özellikle koyu renkli ve kırmızı meyveler, Omega-3'ten zengin balık, E vitamininden zengin ceviz, badem ve fındık yemek hem vücut hem de akıl sağlığınız açısından koruyucudur.

- Kronik hastalıklarınızla mücadele edin. İlaç, egzersiz ve diyet ile hastalıklarınızı mutlaka kontrol altında tutun.

- Kafa travmasından kaçının. Riskli sporlar yaparken kask takın. Düşme riskinizi evinizde ve iş yerinizde azaltın. Araçta mutlaka emniyet kemeri takın.

- Mutlaka ama mutlaka kaliteli uyuyun. Uyku probleminiz varsa bir an önce çözün veya yardım alın.